06.05.2013 Views

issues of linguistics - Tbilisi State University

issues of linguistics - Tbilisi State University

issues of linguistics - Tbilisi State University

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

amgvari minimalurad gansxvavebuli fonemebis simravle maRali alba-<br />

TobiT unda gamartivebuliyo. asec moxda. pirvel rigSi gamartivda damatebiTi<br />

an rTuli artikulaciis mqone fonemebi anu lateraluri da interdentaluri<br />

sibilantebi. lateraluri sibilantebi TiTqmis imave fonetikuri<br />

mniSvnelobiT mxolod epigrafikulsa da axal samxreTarabul<br />

jgufSia warmodgenili, xolo interdentalebi – Crdilo- da samxreTarabulSi,<br />

agreTve dasavlursemituridan ugaritulSi. aRsaniSnavia isic,<br />

rom im enebSic, sadac es fonemebi SenarCunebulia, Tavad rigis SigniT<br />

zogierTi wevri fonetikurad saxecvlilia. mag., arabulSi interdentalebis<br />

yru glotalizebuli wevri gamJRerebulia (ix. sqema 3), an kidev,<br />

igi aseve gamJRerebulia axal samxreTarabulSi, iseve rogorc protosemituri<br />

yru glotalizebuli lateraluri sibilanti, Tan am ukanasknels<br />

glotalizaciac dakarguli aqvs, Tumc lateralur koartikulacias<br />

inarCunebs, ix. sqema (2).<br />

kidev erTi umniSvnelovanesi modifikacia, romelic semituri enebis<br />

diferenciaciis adreul etapzeve ganxorcielda, ukavSirdeba SiSina š-s.<br />

kerZod, arabulSi, eTiosemitursa da samxreTarabulSi SiSina š gadavida<br />

sisina s-Si. am konteqstSi uaRresad sainteresoa zogadad protosemitur<br />

sibilantTa qvesistemis yru fonemaTa vertikalur oTxi wevrisgan Sedgenil<br />

rigSi ganxorcielebuli cvlilebebi. kerZod, oTxwevra opozicia<br />

SenarCunebulia mxolod samxreTarabul enebSi. aqve unda iTqvas, rom es<br />

msgavseba erTgvarad garegnulia, radgan š aq meoreuli warmoSobisaa da<br />

ar ukavSirdeba etimologiurad protosemitur š-s, romelic am enebSic<br />

arabulisa da eTiosemituris msgavsad s-Sia gadasuli. samxreTarabuli<br />

enebis garda oTxwevra opozicia arsad aRar gvxvdeba, igi samwevra opoziciad<br />

modificirda arabulSi, ugaritulSi da nawilobriv Zvelebraul-<br />

Si, arameulSi, aqadursa da eTiosemiturSi ki – orwevra opoziciebi<br />

dasturdeba, radgan aRniSnul enebSi transformirebulia yru sibilantTa<br />

opoziciis rogorc interdentaluri ţ wevri, aseve yru lateraluri ŝ-c,<br />

ix. sqema (4). aqve damatebiT SevniSnavT, rom lateraluri sibilantebis<br />

rigis meore glotalizebuli wevri ¾ yvelaze modificirebuli fonemaa<br />

ara mxolod sibilantTa qvesistemis SigniT, aramed mTel fonologiur<br />

sistemaSi. es istoriuli fonema sxvadasxva semitur enebSi realizebulia<br />

¿ đ ź ‛ refleqsebis saxiT (amaze dawvrilebiT ix. mefariSvili<br />

2008:107-111).<br />

Tu SevajamebT sibilantTa qvesistemis transformaciis xarisxs, unda<br />

aRiniSnos, rom uaRresad markirebuli da Sesabamisad, transformirebulia<br />

lateralur sibilantTa rigi, gansakuTrebiT, misi glotalizebuli<br />

wevri ¾, romelsac modifikaciebis kuTxiT konkurencias semituri fonologiuri<br />

sistemis verc erTi sxva wevri ver uwevs. lateralur sibilantebs<br />

sirTuliTa da diaqroniuli cvlilebebis kuTxiT mosdevs interdentalur<br />

sibilantTa samwevriani rigi. aqve damatebiT SevniSnavT,<br />

208

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!