issues of linguistics - Tbilisi State University

"Ведь вот, _ подумала про себя Лизавета Прокофьевна, _ то спит да
ест, не растолкаешь, а то вдруг подымется раз в год и заговорит так, что
только руки на нее разведешь" (И).
xSir SemTxvevaSi monologur replikebs mkveTrad gamoxatuli emociuri
Seferiloba aqvT, radgan isini warmoadgenen personaJis uSualo da
subieqtur reaqcias momxdarze, rodesac ar aris saWiro sakuTari grZnobebis
da gancdebis damalva. amas xels uwyoben Zaxilis nawilakebi, Sorisdebulebi,
gameorebebi, winadadebis gansakuTrebuli wyoba, intonacia,
romlis grafikuli maCvenebelia Zaxilis niSani. mag.:
"И я мог хоть на мгновение ожидать чего-нибудь от этого грубого
злодея, от этого сладострастного развратника и подлеца!" _ вскричал он
невольно (ПиН); "И он, он _ тоже ослепленный и неверующий, _ он тоже
сейчас услышит, он тоже уверует, да, да! сейчас, теперь", _ мечталось ей,
и она дрожала от радостного ожидания (ПиН).
dialogizebuli replikebi Seicavs personaJebis emociur an inteleqtualur
reaqciebs, asaxavs maT miswrafebas, miiRos raRac informacia gare
samyaros Sesaxeb an Secvalos masSi rame sakuTari moTxovnilebebis Sesabamisad.
semantikur-funqcionaluri TvalsazrisiT dialogizebuli replikebi
warmodgenilia replika-SekiTxviT da replika-waqezebiT.
replika-SekiTxva qmnis dialogizebuli replikebis yvelaze mravalricxovan
jgufs. T. dostoevskis gmirebis Sinagani metyveleba gajerebulia
SekiTxvebiT. kiTxviTi winadadeba Tavis pirvelad da ZiriTad funqcia-
Si – dialoguri metyvelebis erT-erTi TvalnaTeli magaliTia. `saerTod,
kiTxviTi winadadebis funqciaa informaciis nakadis or an met mosaubreebs
Soris ganawileba~ (vainrixi 1978: 379).
kiTxviTi winadadebis Sinagan metyvelebaSi, garegani metyvelebisgan
gansxvavebiT, damaxasiaTebel Tvisebas warmoadgens is, rom is ar aris orientirebuli
msmenelze. Sinagani metyvelebis situciaSi xdeba komunikaciis
sxvadasxva monawilis – molaparakisa da msmenelis _ gaerTianeba erT pir-
Si, rac iwvevs molaparakis intenciisa da komunikaciuri aqtis Sinaarsis
transformacias. Tu garegan metyvelebaSi kiTxviTi winadadebebi varaudobs
sapasuxo reaqcias ucnobi informaciis misaRebad, Sinagan metyvelebaSi isini
warmogvidgebian rogorc maCveneblebi personaJis garkveuli mdgomareobisa,
rodesac misi (personaJis) cnobiereba koncentrirebulia raRac ucnobze.
Sinagan metyvelebaSi kiTxviTi winadadebis mizania – aCvenos personaJis
azrovnebis procesis aqtivizacia, miipyros yuradReba azris ama Tu im elementze,
moniSnos msjelobis Tema an daafiqsiros gadasvla erTi Temidan
meoreze.
calkeuli kiTxviTi winadadebebi gamoyenebulia T. dostoevskis romanebSi
an rogorc replika gare samyaroSi momxdar movlenebze, an rogorc
impulsi moqmedebis Semdgomi ganviTarebisaTvis. maTi dialogizebuli xasiaTi
imaSi vlindeba, rom amgvari replikebi gamoxatavs personaJis pozicias,
romelic sawinaaRmdegoa garSemo konteqstSi asaxuli poziciisagan.
aseTi replikebi TiTqosda Taviseburi pasuxebia sxva adamianis mier das-
26