06.05.2013 Views

issues of linguistics - Tbilisi State University

issues of linguistics - Tbilisi State University

issues of linguistics - Tbilisi State University

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

konaTa grafikul sqemaSi akuzativi faqtobrivad or polarul aqtantur<br />

sferos emsaxureba: subieqtisa (S) da obieqtis (O) sferos, amasTanave,<br />

_ orive ZiriTadi saxis obieqtis velebSi (Od da Oid). imavdroulad,<br />

akuzativi emsaxureba adverbialur sirkonstantebs. xsenebuli funqciebis<br />

dublireba ki xdeba yvela danarCeni iribi brunvebis meSveobiT.<br />

amitomac, am suraTis aRsawerad, gamarTlebuli meCveneba is, rom<br />

j.gondam indoevropul akuzativs uwoda `bundovani~ an `orazrovani~<br />

brunva (ambiguous case) (gonda 1975:63-71).<br />

qvemoT CamovTvliT Zveli sparsulis (zogadad indoevropulis) akuzativis<br />

ZiriTad funqciebs Cemi Sromebis, Cemi masalisa da sxva zogadi<br />

gamokvlevis safuZvelze, tipologiuri fonis gaTvaliswinebiTa da mokle<br />

zogadi miTiTebis principiT:<br />

1. e.w. saskolo gramatikebSi yvelaze tradiciuli da gavrcelebuli<br />

indoevropuli akuzativis funqcia, _ e.w. pirdapiri damatebis aRniSvna.<br />

sinamdvileSi, retrospeqtulad esaa yvelaze gviani da meoreuli (meoradi)<br />

funqcia.<br />

2. yvelaze pirveladi da imTaviTve damaxasiaTebeli, amosavali indoevropuli<br />

akuzativis funqcia, _ mimarTulebiTi, Seesabameba Semdeg<br />

sintaqsur rolebs: iribi (an zogadi) obieqti (Oid), ubralo (Soreuli,<br />

garegani) damateba (Oext), adgilianobis aqtantebi da sivrcobrivi sirkonstantebi<br />

(Adv).<br />

3. sufTa, mkacri iribi obieqti (Oid), arasinkretuli, arasinkretizebuli<br />

Oext-Tan. aseTi Oid-is saukeTeso magaliTebia konebSi, sadac<br />

zmnebi an mimReoburi predikatuli birTvebi garkveul leqsikur-semantikur<br />

wres ganekuTvnebian: laparaki, Tqma, brZaneba, micema, moZraoba, mimar-<br />

Tuleba, _ wasvla, gamgzavreba, gagzavna, da sxva misT.<br />

4. iribi subieqti, posesori (S obl, Sposs). iribi obieqti, gadaazrebuli<br />

realurad S obl-ad, irib subieqtad, posesorad. gadaazrebis sqemaa:<br />

Oid>Sobl. am aqtantebis wamyvani semantikuri rolia posesori, xolo sintaqsuri<br />

rolia iribi obieqti, gadaazrebuli posesorad: Oid>Sposs. es<br />

roli funqciobs sxvadasxva posesiur konebSi. akuzativis es funqcia<br />

Zvel sparsulSi ganzogadoebulia ufro farTo funqciuri semantikis<br />

sferoSi: es aris gramatikuli posesiurobis sfero: posesiurobis cneba<br />

ara oden semantikuria, aramed iZens gramatikuli, morfosintaqsuri kategoriis<br />

mniSvnelobas.<br />

5. afeqturi zmnebis iribi subieqti maTi semantikuri da gramatikuli<br />

mniSvnelobiT. 1 sintaqsuri aqtantis Oid>S semantikuri roli aq gani-<br />

1 afeqturoba, afeqturi konstruqcia, afeqturi iribi subieqti, sxvadasxva enaTa masalazec<br />

sxva avtorTa mier aRiarebulia ara oden semantikur (Sinaarsobriv) cnebebad, aramed<br />

gramatikuli kategoriis cnebebadac; anu afeqturi subieqtis, eqsperienceris cneba<br />

terminologiurad garkveul gramatikul formebs gulisxmobs, kerZod, _ romelime<br />

iribi brunvis formas, magaliTad, dativs (alekseevi 1981; edelmani 1974). am statiaSi<br />

afeqtivi, eqsperienceri iribsubieqturi arsis mqone akuzativia.<br />

223

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!