06.05.2013 Views

issues of linguistics - Tbilisi State University

issues of linguistics - Tbilisi State University

issues of linguistics - Tbilisi State University

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

eduqciis xarjze klasikuri sistema gafarToebulia: (ai > e, aw > o).<br />

xmovnebi samkuTxedSi Semdegnairad nawildebian:<br />

274<br />

/i/ /u/<br />

/e/ /o/<br />

/a/<br />

kad-Si SeimCneva xmovanTa sigrZis arastabiluroba. gvxvdeba grZeli,<br />

mokle, saSualo sigrZis da ultramokle xmovnebi. xmovanTa sigrZis cvalebadoba<br />

damaxasiaTebelia ara marto kaSkadariis, aramed sxva arabuli<br />

dialeqtebisTvisac. fonetikuri Canawerebis safuZvelze gamoiy<strong>of</strong>a xmovanTa<br />

Semdegi klasebi:<br />

grZeli umaxvilo: /i/ /Ø/ /Î/ /Ï/ /Á/ /Â/ /Ý/ /æ/ /ç/ /ë/<br />

grZeli maxviliani: /Ú/ /Ö/ /Ñ/ /Ï/ /Ç/ /Â/ /ß/ /é/ /ç/ /ë/<br />

cvalebadi sigrZis: /i/ /Ø/ /e/ /Í/ /À/ /a/ /o/ /u/ /å/ /ê/<br />

saSualo simoklis: /i/ /Ø/ /e/ /î/ /Í/ /À/ /o/ /u/ /å/ /ê/<br />

mokle: /i/ /Ø/ /e/ /î/ /Í/ /a/ /À/ /o/ /û/ /u/ /å/ /ê/<br />

ultramokle: /i/ /Ø/ /e/ /î/ /a/ /À/ /o/ /û/ /u/ /å/ /ê/<br />

imas, Tu xmovnis romeli varianti iqneba realizebuli, xSirad ganapirobebs<br />

pozicia da kontaqti. mezobloba winaenismier, velarul, faringalur<br />

da emfatikur TanxmovnebTan gavlenas axdens maT tembrze. SeiniSneba<br />

grZeli xmovnebis damoklebis tendencia.<br />

/e/-s variantebia Í, Î da î. e saSualo rigis xmovania. igi xasiaTdeba<br />

rigebSi monacvleobis unariT da bagismierebTan mezoblobaSi ganicdis<br />

labializacias. /e/-s erT-erTi varianti Í viwro xmovania. igi i-s uaxlovdeba.<br />

es movlena kad-Si mkveTrad aris gamoxatuli. mag., iâ > Íâ `ra~.<br />

aseve xSiria grZeli Î-s xmarebis SemTxvevebi: irdÏna < ÷ardÁn `saxeloebi<br />

(or. r.)~.<br />

farTodaa gavrcelebuli neitraluri î, romelic warmoadgens mokle,<br />

ufro xSirad Zalian mokle, minimaluri Riaobis, cvalebadi rigisa<br />

da saSualo aweulobis xmovans. î icvlis tembrs xmovanTa harmoniis an<br />

mezobeli Tanxmovnebis gavleniT. egviptur dialeqtSi es xmovani gvxvdeba<br />

iSviaTad. maRribis dialeqtebSi da, gansakuTrebiT, marokos arabul<br />

dialeqtSi TiTqmis yvela mokle xmovani gadadis î-Si.<br />

/o/-s variantebia û da o. igi aris ukana rigis saSualo Riaobis<br />

xmovani. umetesad gvxvdeba grZeli Ý-s saxiT. es fonema miRebulia ori<br />

gziT: erTi mxriv, grZeli Á gvaZlevs Ý-s: mÁt > mÝt `mokvda~, xolo<br />

meore mxriv, difTongi aw gadmoicema Ý-Ti: nawm > nÝm `Zili~. o-s<br />

varianti û Zalian xSirad gvxvdeba, gansakuTrebiT, daxurul marcvalSi:<br />

kûhtil `adgili~. o umetesad Cndeba sityvis TavSi an boloSi. igi faringalebTan<br />

mezoblobaSi an a xmovanTan asimilaciis Sedegad xSirad icvlis<br />

tembrs da gadadis a-Si: moÔmad > maÔmad `muhamedi~, zaraboh<br />

>zarabah `daartyes maT mas~.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!