MİLLİ FOLKLOR 60. Sayı (Pdf)

ATASÖZLER‹NDE ANLAM KAYMALARI, ZAMANA
BA⁄LI ANLAM VE CO⁄RAFÎ MEKÂN KAYIPLARI
The Meaning Change in Proverbs and the Meaning Depended On the Era
and the Loose of Geographical Place
Changements et pertes de signification liés au temps et à l’espace géographique
de proverbes
Dil sürekli bir de¤ifliklik içindedir;
çünkü bu onun yap›s›nda vard›r. Dil, kelimeler
içindeki anlam› yüzy›llarca korurken,
bu korudu¤u anlam› yeni bir kelimeye
aktarmada da son derece titizdir.
Dil tabiî fluuru içinde bu aktar›m› eksiksiz
yapar.
Zaman, de¤iflimin alt yap›s›n› haz›rlayan
aslî faktördür. Kelimelerin ifade
etti¤i mânâlardaki s›rr› iffla eden veya
saklayan da zamand›r. Zaman bazen
bir kelimeyi kal›p olarak aynen saklasa
bile, anlam›nda baz› de¤iflmeler meyda-
Doç. Dr. Osman Kemal KAYRA *
ÖZET
Atasözleri, bir milletin millî karakterini, yaflay›fl ve düflünüfl tarz›n› özetleyen kal›plard›r. Co¤rafya, zaman,
töreler ve sosyal özellikler bu kal›plara yerlefltirilmifltir. Bunlarda, destan, kahramanl›k, ac›lar, ironiler,
yaflanan her fley k›sacas› bir millet için her fley bulunur.
Atasözlerinde zamana ve co¤rafyaya ba¤l› olarak, anlam kaymalar›, co¤rafî mekân kay›plar›, anlam
kay›plar› ve yorum de¤iflmeleri olmufltur. Ama yine de onlar k›sa hüküm vermede, maziyle bar›flmada, gelece¤i
haz›rlamada vazgeçilmez dayanaklard›r.
Anahtar Kelimeler
Atasözleri, Sosyal De¤iflmeler, Millî Duyufl ve Düflünüfl, Anlam Kay›plar› ve Anlam Kaymalar›.
ABSTRACT
Proverbs are the nations which summaraises the national character life and thinking ways of a nation.
Geografy, time, customs and social changes are situated in the nations. ‹n there it is possible to find epics,
griefs, ironies which are necessary for a nation as well.
‹n proverbs sometimes with the influence of time and geography, meanings, geographical places, comments
may be changes, lost or slides. However, they are indisputable things to give short decision and have
peace with past.
Key Words
Proverbs, Social Changes, National Thinking and Feeling, Loosing and Sliding Meaning.
* KTÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Ö¤retim Üyesi
na getirebilir. Baflka bir yönüyle dil baz›
kelimelerle tam bir uyum içinde bulunurken,
baz› kelimelerde de uyarlama
yaparak onlara yeni kimlikler verebilir.
Tabiî bu arada temel kelimeler yüzy›llarca
de¤iflmeden yaflarlar. Fakat yine
bu kelimelerin ortak kullan›mlar› veya
ortak yap›lanmalar› de¤iflebilir. Biz bu
de¤iflim sürecinde dilin en çok kullan›lan
cephesini, yani ata sözlerini inceleyece¤iz.
Atasözleri, bir milletin yüzy›llara
s›¤an tecrübelerinin, ac›lar›n›n, sevinç-
116 http://www.millifolklor.com