You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
TANITMALAR...TANITMALAR...TANITMALAR...TANITMALAR...TANITMALAR...<br />
‹RFANI ARZULAYAN SÖZLER TEKERLEMELER *<br />
Halk edebiyat› çal›flmalar›nda biçim<br />
ve türlerin genel özelliklerinin tespitinde<br />
karfl›lafl›lan güçlükler bugün de<br />
önemini korumaktad›r. Bu güçlüklere<br />
ra¤men türlerin s›n›rlar›n› çizme noktas›nda<br />
bugün önemli ölçüde mesafe al›nd›¤›n›<br />
söyleyebiliriz. Destan, halk hikâyesi,<br />
masal vb. gibi ana türlerin flekil ve<br />
muhteva özellikleri genel hatlar›yla belirlenmifltir.<br />
Halk edebiyat› türlerini tan›mlamada<br />
Anadolu sahas›nda yap›lan<br />
çal›flmalar, son y›llarda di¤er Türk topluluklar›n›n<br />
folklor ve halk edebiyatlar›yla<br />
mukayeseli olarak belirgin bir ivme<br />
kazanm›flt›r. Böylece halk edebiyat› türlerinin<br />
Türk flivelerindeki örneklerine<br />
ulafl›lmas› ve mukayeseli çal›flmalar›n<br />
yap›lmas›, bu türlerin genel niteliklerinin<br />
belirlenmesinde önemli bir rol oynam›fl,<br />
pek çok türün di¤er Türk topluluklar›nda<br />
da tespiti, bu hususlar üzerine<br />
bu topluluklardaki araflt›rmac›lar›n da<br />
de¤erlendirmelerinden haberdar olunmas›,<br />
bu alanda türler üzerine var›lacak<br />
sonuçlar›n daha sa¤l›kl› olmas›nda araflt›rmac›lara<br />
büyük avantajlar sa¤lam›flt›r.<br />
Bugün üzerinde genel veya monografik<br />
bir çok araflt›rma yap›lm›fl ve bu<br />
araflt›rmalar sonucunda özellikleri itiba-<br />
Halil ‹brahim fiAH‹N **<br />
riyle bir “tür” olarak tan›mlanm›fl halk<br />
edebiyat› ürünlerinin yan› s›ra, icra ortam›<br />
içinde bir tür olarak nitelendirilmesi<br />
zor olan ürünler de bulunmaktad›r.<br />
Bunlar tür olarak görülen ürünlerin<br />
bünyesinde ve s›n›rl› alanlarda kullan›ld›¤›<br />
için “tür olabilme” yeterlili¤i gösterememifl,<br />
dolay›s›yla gereken ilgiyi görememifllerdir.<br />
Bu, türleflememifl halk edebiyat›<br />
ürünlerinden birisi de “Tekerlemeler”dir.<br />
Tekerlemeler, kullan›m alan›<br />
olarak kendilerine genifl bir saha bulmufl<br />
olmalar›na ra¤men bir tür olarak<br />
adland›r›lmayan halk edebiyat› mahsullerindendir.<br />
Genellikle di¤er türlerin baz›<br />
bölümlerinde kullan›la gelmifllerdir,<br />
as›l yap›y› oluflturmad›klar› ve flekil ve<br />
muhteva aç›s›ndan belirgin bir standarda<br />
sahip bulunmamalar› sebebiyle genellikle<br />
k›y›da köflede kalm›fl ürünler olmufllard›r.<br />
Tekerlemeler, enine boyuna<br />
incelenmifl, genel nitelikleri üzerine kapsaml›<br />
tespitlerde bulunulmufl ürünler<br />
de¤illerdir. Ancak metin neflri hususunda<br />
ayn› durumdan söz edemeyiz.<br />
Tekerleme konusuna e¤ilen araflt›rmac›lar<br />
aras›nda Pertev Naili Boratav<br />
ilk s›ralarda yer almaktad›r. Boratav’›n<br />
bu konuda önemli çal›flmalar› vard›r.<br />
Boratav, a¤›rl›kl› olarak masal tekerle-<br />
* Prof. Dr. Ali Duymaz, ‹rfan› Arzulayan Sözler Tekerlemeler, Akça¤ Yay›nlar›, Ankara 2002, 446 s.<br />
** Bal›kesir Üniversitesi Fen – Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyat› Bölümü Araflt›rma Görevlisi.<br />
254 http://www.millifolklor.com
Change language