MİLLİ FOLKLOR 60. Sayı (Pdf)

anlat›l›r:“Gâvurlar bayram yaparlarken
“gâvur küfrü” boyal› yumurta zaman›,
bize yumurta verirlerdi. Kocakar›lar çocuklara
verirdi” (K-17). Milas’›n Karacahisar
köyünde Müslümanlar paskalya
yumurtas›n› çocuklara yedirmemeye
dikkat ederlermifl: “Sak›n yedirmeyin çocu¤a,”
derlermifl (K-14).
Milas Çam köyde H›ristiyanlar›n
yumurta kaynatmalar› hor görülürmüfl.
Kaynak kifli: “H›ristiyan fleyi derlerdi,
ay›pt›r söylenmez,” demifl ve utanm›flt›r
(K-11). Daha sonra bayram› ve k›rm›z›
yumurtay› han›mlar›n muayyen günlerine
benzetildi¤i ve yerildi¤i görüldü.
Mu¤la’da, H›ristiyanlar Paskalya
Bayram›nda yumurta boyad›klar› için,
Müslümanlar bu güne “k›rm›z› yumurta”
derler. H›ristiyan komflular, Müslümanlara
yumurta (ve bu arada çörek) ikram›nda
bulunurlar. Yumurta ile gelebilecek
birtak›m kötülüklerin olabilece¤i
de göz önüne al›n›r. Dobruca Türkleri
ise, sabah erkenden kalk›l›p H›ristiyanlardan
önce yumurta yenir, böylece kötülüklerden
korunuldu¤u düflünülür
(Önal, 1996b: 697).
b- Is›rgan ile ilgili olanlar: Milas’›n
Karacahisar köyünde, o gün Müslümanlar,
bafllar›na dalan (›s›rgan) sokarlarm›fl
(K-10,K-14). Milas’›n Çam köyünde
benzer uygulamalar görülür (K-8).
Datça’n›n Reflediye köyünde: “Gâvurlar
k›z›l yumurta bayram› yaparlard›.
Bizim Türkler bafllar›m›za dalhan
(diken, ›s›rgan otu) sokard›k. Bafla ters
sokard›k. Dikenleri yukar› olacak flekilde”
(K-16), hat›rlanan bilgiler vard›r.
Merkez Kafaca köyünde gelenek
flöyle anlat›l›r: “Gâvur küfründe bafl›m›za
diken sokard›k. Dikenleri çiçek gibi
bafl›m›za sokard›k. Deveciydik, yolda
denk gelirdik. Bugün Hasan, Hüseyin
gâvur küfrüymüfl! Gök diken bafl›m›za
sokard›k” (K-7). Yata¤an’›n katranc› kö-
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60
yünde benzer uygulamalar anlat›lm›fl,
farkl› olarak bafla zakkum sokuldu¤u belirtilmifltir
(K-9).
Milas’›n Eski Türbe köyünde, erkek
“dal›gan” diken bafllara sokulurmufl (K-
17). Bozuyük’te dikenin ad› de¤iflir, çak›r
dikeni olur. Diken akflama kadar tak›l›
kal›r (K-4).
Kavakl›dere ilçesinde diken tak›nman›n
gerekçeleri de anlat›l›r: “Dalan,
eski adamlar, Nevruzda bafllar›na dalan
takarlard›. Nevruz dalan›. Bunlar› cavurlar,
sözüm d›flar›, dalarm›fl insan›.
Yeniflemez insan› derlerdi. Buna geliflemezdi
derlerdi” (K-13). Gâvurlar›n bu
bayramda kötülüklerinin bulaflmas›ndan,
çocuklar›n sa¤l›kl› büyüyemeyeceklerinden
endifle edilir.
Yata¤an’›n Bencik beldesinde diken
tak›nman›n sebebi izah edilir: “K›zlar
bafllar›na dalgan (›s›rgan) takarlar. Ne
yap›yorsunuz k›zlar dedi¤imizde, gâvurlar›n
götünü dolas›n. Cavur k›r›ls›n diye”(K-6).
Bir baflka kaynak kifli duyduklar›n›
flöyle anlat›r: “Eskiden H›ristiyanlar
varm›fl. Büyüklerden duyard›k. Dalan
sevilmez, dikendir. Bir dalsa kudurtur.
Dalan takarlarm›fl bafllar›na” (K-11).
Yata¤an’›n Turgut beldesinde, dikenin
yerini çuvald›z al›r: “H›ristiyanlar›n
gâvur küfründe onlara inat çuvald›z›
flapkalar›na veya elbiselerine sokarlarm›fl”(K-18).
Çuvald›z, ›s›rgan veya diken tak›nmak
gâvur k›r›ls›n diye yap›l›rm›fl (K-6).
Erkek ›s›rgan veya çak›r dikenin bafla
sokulma sebebi etkili olmas›na dayand›r›l›r.
Ucu sivri bir fleyler tak›nmak, kötülüklerden
korunmak anlam›na gelir.
c- Y›lanb›ça¤› ile ilgili olanlar: Milas’›n
Karacahisar köyünde farkl› bir uygulama
görülür: “Y›lanb›ça¤› vururduk,
gâvurlar bayram ederdi” (K-14), denir.
Y›lanb›ça¤›n›n (Dracunculus vulgaris)
(Baytop,1997:85) bitkisinin özelli¤i
http://www.millifolklor.com 131