You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60<br />
denir. Gelenek Afyon’da H›ristiyanlar›n<br />
yaflad›klar› dönemlerin izlerini tafl›r.<br />
Çok eski bir gelenek oldu¤u belirtilir.<br />
Paskalya Yortusunda H›ristiyanlar kendi<br />
yak›nlar›na çörek ve yumurta ikram<br />
ederler. H›ristiyanlar kendi bayramlar›n›<br />
kutlarlarken Türkler de bu bayrama<br />
karfl› birtak›m tutumlar gelifltirmifllerdir.<br />
Paskalya Yortusunda *** önce atefl<br />
yakmak için haz›rl›klar yap›l›r. Bu gün<br />
ifl yap›lmaz. Bol miktarda odun toplan›r.<br />
Yak›lan ateflin sönmemesine dikkat edilir.<br />
Gençler tekerlemeler söyleyerek ateflin<br />
üzerinden atlarlar:<br />
“Gâvurlar›n küfürü küfürü<br />
Gelen geçen üfürü üfürü”<br />
Tören akflama kadar sürer. Bu arada<br />
yafll› kad›nlar, büyük atefller üzerinden<br />
atlayamayacaklar›ndan kap›lar›n›n<br />
önlerinde yakt›klar› küçük bir ateflin<br />
üzerinden atlarlar (K-1, K-3, K12).<br />
2- Eskiflehir’de gelenek hakk›ndaki<br />
bilgileri, Ahmet Cafero¤lu’nun yapt›¤›<br />
a¤›z derlemeleri metinlerinde buluyoruz.<br />
Derleme, mani formundaki bir tekerleme<br />
ve bir dipnotta verilen bilgilerden<br />
ibarettir. Tekerleme flöyledir:<br />
“Gal›n inne dizine<br />
‹nce inne gözüne<br />
Bizim günahlar›m›z<br />
G’avullar›n üsdüne.”<br />
Metnin dipnotunda ise, tekerlemenin<br />
günah ç›karma biçiminde, Paskalya<br />
günü söylendi¤i belirtilir. Paskalya sabah›<br />
erkenden belli bir yerde ocak yak›ld›ktan<br />
sonra, üzerinden atland›¤› vurgulan›r<br />
(Cafero¤lu, 1995: 136).<br />
3- Manisa’ya ba¤l› Demirci kasabas›nda<br />
da ayn› âdetlere rastl›yoruz. Rumlar›n<br />
Demirci’de yaflad›¤› günlerde, Paskalya<br />
Yortusunda, Türkler birtak›m tedbirler<br />
al›rlar. Bu tedbirler aras›nda sabah›n<br />
erken saatlerinde, büyük atefller<br />
yakmak ve atlarken ba¤›ra ba¤›ra hep<br />
birlikte tekerleme söylemek vard›r.<br />
“Gâvur gâvur fettan gâvur,<br />
Ç›k yukar› yumurta do¤ur,<br />
‹naflara (in afla¤›) harman savur,<br />
‹llem gâvur küfürü;<br />
Gâvurun ............. üfürü.”<br />
Genellikle on ile on yedi yafl aras›ndaki<br />
çocuklar k›rm›z› boyal› yumurtalar›<br />
dövüfltürürler. Herkes kendi mahallesinde<br />
kutlamalara kat›l›r. Haz›rl›klara<br />
üç hafta önceden pazar sabah› bafllan›l›r.<br />
Son pazar ise, Paskalya yortusu<br />
(mart ay›n›n ilk çarflambas›) sonras›ndaki<br />
pazar günüdür. Bu güne halk “girey<br />
günü” der ve girey günü veya gâvur küfürlerinde<br />
(üç pazar) bu atefller yak›l›r<br />
(Boyac›o¤lu, 44).<br />
4- Mu¤la’da konu ile ilgili bilgiler<br />
görüflme yöntemi ile taraf›m›zdan derlendi.<br />
Küfür akflam› törenlerine halk:<br />
Küfür akflam›, H›ristiyanlar›n nevruzu,<br />
k›z›l yumurta, gâvur küfrü, gâvur bayram›<br />
(K-5) demektedir. H›d›rellezden önceki<br />
bir günde gelene¤in yap›ld›¤› belirtilir<br />
(K-4).<br />
Gâvur küfründe H›ristiyanlar›n denize<br />
haç att›klar› anlat›l›r. Haç› bulup<br />
denizden ç›karan onu sokak sokak gezdirir.<br />
Para toplan›r ve bu para haç› ç›karan<br />
kifliye verilir (K-2). Bilindi¤i üzere<br />
H›ristiyan dünyas›nda bu gelenek sürdürülmektedir.<br />
Gelene¤inin zaman›n›n<br />
tam olarak Paskalya Bayram›na denk<br />
geldi¤ini söylenebilir. Mu¤la’daki uygulamalar›<br />
flöyle s›ralayabiliriz:<br />
a- Yumurta ile ilgili olanlar: Merkez<br />
Çatakba¤yaka köyünde “H›ristiyanlar<br />
kendi bayramlar›nda Müslüman komflular›na<br />
k›z›l yumurta verirlermifl. Bu yüzden<br />
bayrama Müslümanlar “K›z›l Yumurta<br />
Bayram›” (K-15) diyorlarm›fl. Milas’›n<br />
Eski Türbe köyünde gelenek flöyle<br />
130 http://www.millifolklor.com
Change language