Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60<br />
“öz” gibi kelimeleri eklemek zorunda<br />
kalm›fllard›r. Bu, ayn› ismi çeflitli nedenlerle<br />
be¤enenlerin, ayn› isimle, ayn› kulvarda<br />
koflmak için bulduklar› bir çözüm<br />
yolu gibi gelmektedir. Bu flekilde oluflturulmufl<br />
ticarî iflletme adlar› flunlard›r:<br />
“Öz Y›ld›zeli Sarraf Kuyumcu, Özkültür<br />
Kitap ve K›rtasiye, Yeni Ayd›n Emlak,<br />
Yeni Dört Eylül Kitabevi, Yenibirlik Kitapevi”.<br />
Yukar›da anlat›lanlara verdi¤imiz<br />
örneklere dikkat edilecek olursa ayn› ifl<br />
yeri ismini birden fazla bafll›k alt›nda<br />
göstermifl oldu¤umuz fark edilecektir.<br />
Bunu söz konusu ifl yeri isimleriyle ilgili,<br />
ifl yeri sahiplerinden ald›¤›m›z bilgilere,<br />
isimlerin yap›s›na ve anlam›na istinaden<br />
yapt›k. Görüldü¤ü üzere isimleri<br />
belirleyen faktörler, ayn› zamanda ve ço-<br />
¤unlukla mesajlar› da tayin etmektedir.<br />
Baflka bir aç›dan söyleyecek olursak vericinin<br />
al›c›ya iletmek istedi¤i mesaj, ifl<br />
yerine verilecek ismin tercihinde önemli<br />
bir rol oynamaktad›r. Bu, mesaj iflyeri<br />
ad›na, ifl yeri ad› da mesaja ba¤l› demektir.<br />
‹fl yeri adlar›n›n vermifl oldu¤u mesajlar<br />
kuflkusuz bu kadarla s›n›rl› de¤ildir.<br />
Derlemifl oldu¤umuz 500 ifl yeri ad›n›<br />
ifl kollar›na göre bir tasnife tâbi tuttu-<br />
¤umuzda bunlar›n, bize oldukça ilginç<br />
veriler sunaca¤› görülecektir. Böylesi bir<br />
tasnife bak›larak derlemenin yap›ld›¤›<br />
tarihlerde Sivas’ta hangi ifl kollar›n›n faaliyet<br />
gösterdi¤i, bunlar›n birbirlerine<br />
göre oran›n›n ne oldu¤u ve bu oran›n ne<br />
anlama geldi¤i, flehir merkezindeki üretim-tüketim<br />
dengesi ve insanlar›n tüketim<br />
al›flkanl›klar› hakk›nda ortalama bir<br />
fikir edinilebilecektir. Bu ba¤lamda örnek<br />
olmas› için dikkatimizi çeken küçük<br />
bir bilgiyi sunal›m. ‹smini derledi¤imiz<br />
500 ifl yeri içerisinde kuyumculuk yapanlar›n<br />
say›s› 75’tir ve bunlar, say› itibariyle<br />
haz›r giyim ma¤azalar›n›n arkas›ndan<br />
-ki onlar 85 adettir- ikinci s›rada<br />
gelmektedir. Derledi¤imiz malzemede<br />
yer alan elliyi aflk›n ifl kolu aras›nda kuyumculuk<br />
yapanlar›n say›s›n›n bu kadar<br />
kabar›k olmas›, Sivas yöresi halk›n›n alt›na<br />
düflkünlü¤ünü ve paras›n› üretime<br />
dönük alanlara yat›rmad›¤›n› göstermektedir.<br />
Kanal / Araç:<br />
Bütün bu mesajlar al›c›ya elbette ki<br />
yaz›l› olarak iletilmektedir. Yaz›n›n koruyuculu¤u<br />
dolay›s›yla mesaj, yaz› orada<br />
kald›¤› müddetçe süreklili¤ini sürdürmekte<br />
ve tan›d›k, tan›mad›k, ilgili, ilgisiz<br />
herkese ulaflabilmektedir. Yani mesaj,<br />
ifl yeri var oldu¤u müddetçe kitleyi<br />
oluflturan herkese / kamuya aç›kt›r. Bu<br />
özelli¤i dolay›s›yla olsa gerek ki mesaj›<br />
tafl›yan kelimeler, özenle seçilmektedir.<br />
Bu ba¤lamda adlar›n, ifl yeri sahiplerine<br />
ait, fakat kamuya aç›lamayacak çok özel<br />
/ mahrem bilgileri içeren veya ça¤r›flt›ran<br />
kelimelerden ve toplumun genel ahlak<br />
ve görgü kurallar›na ayk›r› manalar<br />
içeren veya yanl›fl anlamalara mahal verebilecek<br />
sözcüklerden olmamas›na dikkat<br />
edilmektedir. Bu ise vericilerin, mesajlar›n›<br />
iletmek için yapaca¤› kelime<br />
tercihlerinde alternatif/ihtimallerini<br />
azaltmaktad›r. Bu durumda iflletme sahipleri,<br />
mesajlar›n› verebilmek için s›n›rl›<br />
bir kelime grubuyla yetinmek zorunda<br />
kalmaktad›r. ‹flletme sahiplerinin<br />
e¤itim seviyesi düflükse söz konusu kelime<br />
grubu haliyle daha da daralmaktad›r.<br />
Mesaj› tafl›mas› için kullan›labilecek<br />
kelime grubunu daraltan faktörlerden<br />
birisi de kelimelerin yaz›laca¤› yerin dar<br />
olmas› ve çok ya da uzun sözcüklerin<br />
maliyeti art›rmas›d›r. Sivas’taki ticarî<br />
iflletmelere ço¤unlukla ad ve soyadlar›n<br />
verilmesinde iflte bu faktörlerin da etkisi<br />
olabilir.<br />
Yukar›da baz› iflletme adlar›n›n o ifl<br />
yerinin hangi ifl kolunda hizmet verdi¤i-<br />
158 http://www.millifolklor.com
Change language