MİLLİ FOLKLOR 60. Sayı (Pdf)

SARK‹S ZEK‹’N‹N fi‹‹RLER‹N-
DEN B‹RKAÇ ÖRNEK
Dilde cevlân eder meyl-i muhabbet,
Agyâre göründü yâre görünmez;
Kimlere k›ld›msa derdim flikâyet
Dediler cevr-i gül hâre görünmez
Bana rahat Hak’tan olmam›fl nasib
Gûfle-i vahdette kalm›fl›m garib
Bafl›n için elin benden çek tabib
Bana bu derdimden çâre görünmez
Yâre ey dil zâhir olsayd› e¤er
Belki bulunurdu derdime zafer
Zeki tâ ci¤erden vurulmufl me¤er
Akar kan› amma yâre görünmez (Köprülü
1986:267, 268; ‹zzet Ulvi, 1328:206).
Gönül ehlinden gam bulunmaz ammâ
Demsiz gönülde de ferâgat olmaz
Hâlet-i mey inkâr olunmaz ammâ,
Sâkîsiz meyde de helâvet olmaz
Bu hususta neler çekti kûhken
Sen bâri kayd›n› görüver erken,
Cân›, cânâna ver istemifl iken
‹stenilen malda meymenet olmaz
Nâ-ehline mey-i gülgûn içirme
Öyle müfsidlerin bezmine girme
Yarane ver gönlün, zâhide verme
Tilkiye güvercin emânet olmaz
Yâre meyil verüp açt›n bir yâre
Yarana gayr›dan arama çâre
Zeki ne arasan nefsinde ara
Her fleyhim diyende kerâmet olmaz (Köprülü,
1986:267; I. Ulvi, 1328:206)
Gayr› ben seninle ey bî-mürüvvet
Kat’-› alâka-i muhabbet itdim
Anlad›m ki yokmufl sende merhamet
Gönül verdi¤ime nedâmet itdim
Tükendi kalbimim flevki serveri
Meyl eylemem art›k olsan da huri
Ben böyle bilmezdim yürü var yürü
Pek gafil bulundum kabahat ettim
‹flitmem ey Zeki gûft u flinîdi
Zirâ visâlinden kesdim ümidi
Korkub sak›nd›¤›m bir can›m idi
An› da Allah’a emanet ettim (I. Ulvi,
1328:205)
Hor görme eflyây› ey zaifü’I basar
Herkes bu ‘alemde ekdi¤in biçer
‹n hayren fe-hayri in flerren fee-flerr
Sen meslek-i hayra salik ol yüri
Ey Zeki dünyâdan k›l özün ›rak
Sivâ mâsivâdan sevdây› b›rak
Küll-i fleyin Halikun illa vechehe bak
Hayat-› câvide malik ol yürü (I. Ulvi,
1328:206)
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60
SONUÇ
Daha pek çok Ermeni asug incelendi¤inde
afl›klarla aralar›nda önemli benzerlikler
oldu¤u görülecektir. Bu da bize
Türk kültürünün Ermeni milletinin kültür
hayat› üzerindeki tesirini aç›kça göstermektedir.
Sarkis Zeki, âfl›k tarz›n›n
ve Bektafli edebiyat›m›z›n yaln›z Türkler
aras›nda de¤il, Osmanl› co¤rafyas›nda
yaflayan farkl› kültür nüvelerinden biri
olan Ermeniler üzerinde de ne kadar
müessir oldu¤unun aç›k bir delilidir.
Âfl›k Sarkis Zeki’nin Türk kültürün güçlü
bir yans›mas› olarak ortaya ç›k›fl›nda
Bektafli Kültürü potas›nda yo¤rulmas›n›n
büyük pay› vard›r.
B‹BL‹YOGRAFYA
Ahmet Rasim, (1340) Fuhfl-› atîk II
BAYRI, Halit (1980) “Semaî Kahveleri” Türk Folklor
Araflt›rmalar Cilt 1, Say› 11, Haziran
BEYSANO⁄LU, fievket (1992), “Diyarbak›r Halk
Kültüründe Saz fiairleri Gelene¤i ve Türkçe
Söyleyen Diyarbak›rl› Ermeni Afluglar”, IV
Milletleraras› Türk Halk Kültürü Kongeresi
Bildirileri, II. Cilt Halk Edebiyat›, Ankara
‹ZZET Ulvi, (1328) “Halk fiairi Zeki”, Türk Yurdu,
Cilt 3
KÖPRÜLÜ, Fuat (1989) Edebiyat Araflt›rmalar I
‹stanbul
KÖPRÜLÜ Fuat (1922) “Türk Edebiyat›n›n Ermeni
Edebiyat› Üzerindeki Tesirleri” Edebiyat
Fakültesi Mecmuas›, C.II, Mart,
NOYAN, Bedri (2002) Bütün yönleriyle Bektaflilik
ve Alevlik Cilt 3-4
PAMUKC‹YAN Kevork (2002) Ermeni Harfli
Türkçe Metinler, Yay›na Haz›rlayan : Osman
Köker, ‹stanbul.
SONYEL, S. Ramazan (1987) Türk Kurtulufl Savafl›
ve D›fl Politika I Ankara
TURAN, Refik, SAFRAN M. (1999) Atatürk ilkeleri
ve ‹nk›lap Tarihi, Ankara.
Kaynak Kifliler
1. Ahsen Turan Derlemesi, Kaynak Kifli Âfl›k Bektafl
Gazelo¤lu, Çingeyli Köyünden, Derleme Tarihi
1990.
2. ‹smet Çetin Derlemesi, Kaynak Kifli, Yusuf Öztürk,
Haydar Sultan Köyü’nden Derleme Tarihi
1984, Mifat Arflivi
http://www.millifolklor.com 183