MİLLİ FOLKLOR 60. Sayı (Pdf)

Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60
2. Kahraman, devi aramaya ç›kar; yolda
ola¤anüstü hünerleri olan varl›klarla,
dile gelen hayvanlarla karfl›lafl›r;
onlara iyilik eder, onlarla
dost olur. Onlardan, zorda kald›¤›nda
yard›m görür.
3. Kahraman, devle karfl›lafl›r, onunla
vuruflur; fakat yenilir, hatta kimi
zaman dev taraf›ndan öldürülür.
4. Daha önce karfl›laflt›¤› ve ola¤anüstü
güçleri olan insan veya hayvanlar
kahraman› iyilefltirirler; ölmüflse
diriltirler.
5. Kaç›r›lan sevgili, devin s›rr›n›, yani
devin can›n›n nerede oldu¤unu ö¤renerek
kahramana bildirir.
6. Kahraman, devin can›n› meydana
getiren varl›klar› bulur, ele geçirir
ve bu varl›klar›, devin gözü önünde
öldürür.
7. Dev ölür, kahraman da sevgilisine
kavuflur.
SONUÇ
Fantezi/hayâl, gerçeklerden uzaklaflarak
gönüldeki özlemleri hayâl aktiviteleriyle
doyurmakta kullan›lan tasavvurlar›n
tümüdür ve psikolojik bir savunma
fleklidir. Buradan hareketle masal›,
insan›n yaflad›¤› flartlardan uzaklaflma,
onlar› de¤ifltirme, özlenilene (hayâlî
de olsa) ulaflma gayretinin bir anlat›m›
olarak tarif edebiliriz. Masaldaki
engelin ya da engellerin zorun zoru olarak
flekillenmesi, gerçek hayattaki zorluklar›n
yerine, masaldaki çözümü olan
zorluklar›n konmas›d›r (identification).
Masaldaki zorluklar›n sonuçta çözülmesi,
üstesinden gelinmesi, masal› anlatan›
da dinleyenleri de as›l sorunlardan
uzaklaflt›racak, dolay›s›yla da psikolojik
de olsa bir rahatlama sa¤layacakt›r. Masalda
da olsa mutlulu¤un kolay elde edilememesi
azmin, eme¤in, iyili¤in, sabr›n,
vb. birçok erdemin yüceltilmesi, kifli-
de daha çok da çocuklarda olumlu de¤iflikliklerin
meydana gelmesini sa¤layacakt›r.
Bu da masal›n en önemli fonksiyonudur.
Di¤er yandan masaldaki bu d›fl can
kavram›, bize yaz› öncesi/tarih öncesi devirlerde
bunun bir inan›fl konusu oldu-
¤unu düflündürmektedir. “Tarihin erken
bir aflamas›nda insanlar›n zihinleri üzerinde
güçlü bir etkisi olmufl olan” (Frazer
1992: II/270) bu d›fl ruh/can kavram›n›n
bir zamanlar bir inanç oldu¤undan
emin olabiliriz. Çünkü, yukar›da da
aç›klamaya çal›flt›¤›m›z gibi, kanaatimizce
yaz› öncesi insan, kendini düflmanlar›na
karfl› bir çeflit güvenceye almak
veya güvende hissetmek için can›yla
bedeninin ayr› yerlerde oldu¤u inanc›n›
gelifltirmifltir. ‹nsan›n ölüm karfl›s›ndaki
flaflk›nl›¤›, çaresizli¤i ömrünü uzatma
iste¤i, hatta ölümsüzlük düflüncesi,
bu inanc›n oluflmas›nda, flekillenmesinde
etkili olmufltur; ki biz bu inanc›n kal›nt›lar›n›
masallarda buluyoruz. Masallar
bu yönleriyle yaz› öncesi devirlerdeki
insan›n dünyay›, daha do¤rusu yaflad›¤›
çevreyi, çevre içerisinde kendi varl›¤›n›
de¤erlendirmesinin yans›malar›d›r.
KAYNAKÇA
Eliade, Mircea. (1999), fiamanizm (Çev. ‹smet Birkan),
Ankara, ‹mge Yay.
Frazer, J. G. (1992), Alt›n Dal, c. II, (Çev. Mehmet
H. Do¤an), ‹stanbul, Payel Yay.
‹nan, Abdülkadir. (1972), Tarihte ve Bugün fiamanizm,
Ankara, TTK Bas›mevi
Jones, Alison. (1995), Dictionary of World Folklore,
New York, Larousse Yay.
Roux, J. P. (1999), Altay Türklerinde Ölüm, ‹stanbul,
Kabalc› Yay.
Sakao¤lu, Necdet. (1979), “Müstecep ile Dünya Güzeli”,
Türk Folkloru Dergisi, say› 10, s. 20
Sepetçi¤lu, M. Necati. (1990), Karfl›laflt›rmal› Türk
Destanlar›, ‹stanbul, Akran Yay.
Sever, Mustafa. (1995), “Yelo¤lu Köse”, Erciyes, say›
213, s. 26
Tezel, Naki. (1992), Türk Masallar›, Ankara, Kültür
Bak. Yay.
Türkçe Sözlük, (1988), Ankara, TDK Yay.
164 http://www.millifolklor.com