MİLLİ FOLKLOR 60. Sayı (Pdf)

Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60
1993), Kork›tnama (Aydosov, 1997) ve
Kork›t Ata Ansiklopediyal›k Jinak (N›sanbayev
vd., 1999) gibi eserler, konuyla
ilgili çal›flmalardand›r. Margulan’›n fiokan
jane Manas (Margulan, 1971) adl›
eserinde, Manas Destan› incelenirken,
Dede Korkut hikâyelerindeki çeflitli motiflerle
karfl›laflt›rma ve de¤erlendirmeler
de yap›lm›flt›r
Kazakistan’da Korkut Ata ile ilgili
en kapsaml› çal›flma, 1999’da Abdimalik
N›sanbayev’in bafl redaktörlü¤ünü yapt›-
¤› Kork›t Ata Ansiklopediyal›k Jinak (N›sanbayev
vd., 1999) ad›n› tafl›yan ansiklopedik
eserdir 2 . Söz konusu eserde Kazak
Türkçesi ve Rusça olarak yaz›lm›fl
makaleler yan›nda genifl bir kaynakça da
verilmektedir. Rusça olarak ‹.A. Kastanye
(s.89-91), K.A. ‹nostrantsiyev (s.94-
98), V. M. Jirmunskiy (s.476-572) ve S.
Akatay (s. 686-688) ‘›n çal›flmalar›na yer
verilen ansiklopedik eserde; Kazak Türkçesi’yle
de fi. ‹brayev, (s.14-32, s.573-618,
s.619-663), A.Margulan (s.34-88), N.
Cemb›sbayev (s. 92-93.), A. Seydimbekov,
(s.99-110), M. Jark›nbekov (s.112-122),
A. Divayev (s.457-458), M. Avezov (s. 459
), A.Koñ›ratbayev (1999a:460-475;
1999b:722-724), R. Berdibay, (s. 664-
667), S. Kaskabasov (s.668-678), A.K›ravbayk›z›,
(s.679-685), fi. Kudayberdiul›,
(s.731-732), S. Muktarul› (s.689-721,
s.744-763), T. Dayrabay (s.725-729), S.
Seyfullin (s. 738-741), K. Bekhojin (s.
742-743) ve A. Aliaskarov (s.764-765) ‘un
çal›flmalar›na yer verilmektedir.
“Kork›t” (Jumabayev,1922), “Kork›t
Tural› (=Korkut Hakk›nda)” (Kenjebayev,
1938), “Kork›t Ata Tural› (=Korkut
Ata Hakkk›nda)” (Seyfullin, 1964),
“Ahilles, Alpam›s, Kork›t jane Baks›lar...
(= Ahilles, Alpam›s, Korkut ve Baks›lar...)”
(Akatayev,1973), “Kork›t jane
On›ñ J›rlar›(=Korkut ve Onun J›rlar›)”
(Koñ›ratbayev,1981), “Kork›t Ata Tural›
(=Korkut Ata Hakkk›nda)” (Margulan,1982),
“Kork›t” (Joldasbekov,1986),
“Kork›t Ata Ömirnamesi” (Kaymoldin,
1990), “Kork›t” (Koñ›ratbayev,1991) bafll›kl›
yaz›lar/makaleler de konumuzla ilgilidir.
II. Korkut Ata Efsaneleri ve
Korkut Küyü
Kazakistan’da Korkut Ata anlatmalar›,
“fl›nfl›l ertegiler” ad› verilen gerçekçi
masallar›n “añ›z ertegiler” ad› verilen
efsaneli masallar türüne dahil edilmektedir.
Añ›z ertegilerde, kahramanlar tarihî
kifliliklerinden uzaklaflt›r›lmaz. Tarihte
yaflam›fl, milletin haf›zas›nda derin
izler b›rakm›fl sayg›n kifliler, gerçek hayatlar›ndan
ve karakterlerinden hareketle
oluflturulan olaylar içinde yer al›r.
Efsaneli masalda, tarihî kiflinin, kendisine
benzemeyen bir flekle dönüfltürülmesi
söz konusu de¤ildir (Avezov, 1997:113).
Añ›z ertegilerde geçen kifliler, tarihteki
gerçek özellikleriyle yer ald›klar› için bu
anlat›lar “fl›nfl›l ertegiler”e (=gerçekçi
masallara) dahil edilmektedir.
Korkut Ata ile ilgili anlat›lar›n kimi
yerde destan, kimi yerde hikâye, kimi
yerde efsane, kimi yerde de masal özelli-
¤i tafl›d›¤› bilinmektedir 3 . Burada bir soru
sormak gerekecektir: Dede Korkut
anlat›lar› destandan/ hikâyeden efsane/
masala m›, efsane/ masaldan destana/hikâyeye
mi dönüflmüfltür? Anadolu’da hikâyeci
âfl›klar›n masallardan da ilham
alarak hikâye tasnif ettikleri bilinmektedir
(Durbilmez, 1999:258-272). Dede
Korkut masallar› ve efsaneleri destana
dönüflmüfl, bu destanlar da hikâye anlatma
gelene¤i içine halk hikâyesine dönüfltürülmüfl
olabilir. Korkut Ata konulu
anlat›lar›n de¤iflik anlat› türlerine dönüflmesinde
“anlat›c›”, “dinleyici kitlesi”,
“anlat›lan zaman” ve “anlat›lan mekân”
222 http://www.millifolklor.com