You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60<br />
evinden ç›karken, yengeleri taraf›ndan<br />
bafl› örtülür. Törenle kay›n validenin<br />
evine getirilir. Orada, bafl›ndaki beyaz<br />
örtü kald›r›l›r. Kay›nvalide, gelinin bafl›na<br />
özel olarak haz›rlanm›fl ayr› bir beyaz<br />
örtü örter. Akflamüzeri, “Betaflar” töreni<br />
için, gelin ayr› bir odaya al›n›r. Gelinin<br />
yüzü herkese gösterilmez. Ancak yak›nlar›<br />
görebilir. Bunun için de mutlaka para<br />
istenir. Betaflar törenini ak›n, saz› ile<br />
bafllat›r. Gelini, saz eflli¤inde söyledi¤i<br />
“c›rlar” ile, gelen misafirlere tan›t›r. Betaflar<br />
töreninin bitiminde, ak›n, saz›n›n<br />
ucuna, beyaz, küçük bir örtü ba¤lar ve<br />
saz› ile gelinin bafl›n› açar. Bir anlamda<br />
dü¤ün töreni o¤lan evinde devam eder.<br />
Bayanlar ve erkekler ayr›l›rlar. Bayanlar,<br />
gelin ile birlikte, kendi aralar›nda<br />
e¤lenirler(47). Söz konusu âdet bizim<br />
“yüz görümü” prati¤imizle ayn› olup, halen<br />
devam etmektedir. (Köse III, ss: 20-<br />
27)<br />
Sadece Türkmenlerde bu âdet, bizimkiyle<br />
ayn› zamanda yap›lmaktad›r.<br />
Nitekim gerdekten sonra gelinin yengeleri,<br />
halalar› toplan›p, gelinin saç›n›, bafl›n›n<br />
arka k›sm›na, bir top fleklinde örüp<br />
ba¤larlar. Bunun üzerine de beyaz ya¤l›k<br />
(tülbent) örterler. Bunun anlam› ise,<br />
art›k k›zl›¤›n bitip kad›nl›¤›n bafllamas›<br />
ve evine, erke¤ine ba¤l› olmas›, fleklinde<br />
yorumlanabilir. Gelin, bu örtüyü belirli<br />
bir süre kullan›r; hemen ç›karmaz (48).<br />
Sonuç olarak diyebiliriz ki duvak,<br />
dü¤ünün en son safhas› olup gelinin bekâretini,<br />
iffetini ifade eden bir törendir.<br />
Dü¤ün günü tak›lan gelinin belindeki<br />
k›rm›z› kuflak ile ayn› anlam› tafl›yan bu<br />
dü¤ün sonras› e¤lencesi, yeni evlilere<br />
yard›m› da beraberinde getirmektedir.<br />
Daha çok bat›l› ülkelerde olan çeflitli iliflkilerimizin<br />
sonucunda meydana gelen<br />
kültürel ve teknolojik geliflmelerden<br />
Türk dü¤ünleri de nasibini alm›fl; du-<br />
vak, yeni teknolojik ürünlerin, ihtiyaçlar›n<br />
yeni evlilere de tafl›nmas›nda, onlar›n<br />
ihtiyaçlar›n› belirlemede bir vas›ta<br />
haline gelmifltir.<br />
Yak›n zamana kadar her yörede uygulanan<br />
ve Marafl’ta K›zda¤› Yörükleriyle<br />
Ayval›k Türkmenleri’nde “bafl ba¤lama”<br />
olarak yaflad›¤›n› bildi¤imiz duvak<br />
töreni ekonomik s›k›nt›lar sonucu dü-<br />
¤ünlerin bir geceye ya da bir saate s›¤d›r›lmas›ndan<br />
dolay› bugün canl›l›¤›n› yitirmifl<br />
durumdad›r. Ancak bu tabloda<br />
farkl› kültürlerden gelen etkilerin sonucunda<br />
de¤er yarg›lar›m›zda meydana gelen<br />
farkl›laflman›n, “gelinin bekâretinin<br />
eskisi gibi önem tafl›mad›¤›” görüflüne<br />
yol açmas›n›n rolünü de unutmamak gerekir.<br />
Duvak “k›z taraf›n›n gelini yeni ve<br />
ebedi yuvas›na yerlefltirmesi” anlam›n›<br />
tafl›r. Ço¤u yörelerimizde bu e¤lencenin<br />
o¤lan evi taraf›nca tertip edilmesi ve annesinin,<br />
hatta k›z taraf›ndan kimsenin<br />
gelmemesi, bu anlay›fl› gayet güzel bir<br />
biçimde ifade etmektedir. Bunda eski<br />
Türklerde “gelinin evlenince koca evinin<br />
kütü¤üne kay›tl› say›ld›¤›” ve günümüzde<br />
Medeni Kanunumuzda da etkisini<br />
sürdüren düflüncenin etkisini de unutmamak<br />
gerekmektedir.<br />
Türk Dünyas›’nda ise “duvak”<br />
Türkmenistan hariç di¤er bölgelerde sadece<br />
bafl ba¤lama fleklinde olup, dü¤ünden<br />
önce yap›lmaktad›r.<br />
K›sacas› bugün için “duvak” sadece<br />
gelinin bafl›nda yer alan ve ne için tak›ld›¤›<br />
giderek unutulan beyaz bir tülü hat›rlat›r<br />
olmufl; özde de¤il de flekilde sürdürülen<br />
veya baz› bölgelerde tespit edildi¤i<br />
üzere sadece bir “terim” olarak varl›¤›n›<br />
korumufltur.<br />
Günümüzde duvak töreni ya eski<br />
fonksiyonunu yitirip kad›nlar aras›nda<br />
sadece bir e¤lence haline gelmifl, ya da<br />
106 http://www.millifolklor.com
Change language