Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60<br />
baz› tavsiyelerle yenilenerek geliflmeye<br />
b›rak›lmas› m› gerekiyor? Halk bilgisine<br />
sahip olan “halk” grubunu yönlendirme<br />
görevi halk bilimcinin üçüncü boyutta<br />
yapmas› gereken bir ifl midir, yoksa halk<br />
bilimciler bu ifli baflkalar›na m› b›rakmal›?<br />
E¤er halk bilimciler bunu yapmazsa,<br />
baflka birilerinin yapt›¤› yönlendirme<br />
ile halk, bu ürünü gelifltirmeyi tercih<br />
eder mi? Halk bilgisi ürünlerine medyan›n<br />
olumlu ve olumsuz etkileri de üçüncü<br />
boyutta ele al›nmas› gereken bir sorundur.<br />
Üçüncü boyutun ilk k›sm›n› “temsil”<br />
sorunu oluflturmaktad›r. Temsilde<br />
tart›fl›lmas› gereken temel konu, yerel<br />
bir halk kültürünü hangi halk bilgisi<br />
ürünlerinin temsil etmesi gerekti¤ine<br />
karar vermekle ilgilidir. Bir ülke kendi<br />
içinde pek çok bölgesel veya yerel halk<br />
kültürüne sahiptir. Bu ülkenin ulusal<br />
halk bilgisi unsuru haline gelebilecek ya<br />
da ulusal de¤er haline getirilebilecek<br />
pek çok yerel halk bilgisi ürünü oldu¤u<br />
bilinmektedir. ‹deal olan; mümkün oldu-<br />
¤unca çok yerel halk bilgisi ürününü,<br />
ulusal halk bilgisi de¤eri haline getirmektir.<br />
Ancak bu ifl san›ld›¤› kadar basit<br />
veya kolay bir ifl de¤ildir. Bilindi¤i üzere,<br />
halk bilgisi ürünleri, sözlü veya yaz›l›<br />
edebî ürünler ve inanç ürünleri; görsel<br />
ve iflitsel müzik ve dans ürünleri ve de<br />
materyal veya somut üretime dayal›<br />
maddi ürünlerden oluflur. Bu alanlar›n<br />
her birinde yarat›lm›fl bütün halk bilgisi<br />
ürünlerini yerelden ulusala ve oradan da<br />
evrensele tafl›mak mümkün de¤ildir. Bu<br />
alanlardan ve onlar›n alt gruplar›ndan<br />
belli esaslar ve ölçütler çerçevesinde seçme<br />
yap›labilir. Bu ölçütlerin neler oldu-<br />
¤una da, yukar›da de¤indi¤imiz estetik<br />
ve etik, turistik ve ekonomik, siyasal de-<br />
¤erler bak›m›ndan de¤erlendirme yapabilecek<br />
bir halk bilimciler kurulu karar<br />
vermelidir.<br />
Hangi halk bilgisi ürünlerinin ye-<br />
relden al›n›p, ulusal de¤er haline getirilece¤i<br />
konusunda karar vermek, her<br />
hangi bir kiflinin kendi kendisine yapabilece¤i<br />
bir ifl de¤ildir. Bu konu; her fleyden<br />
önce halk bilimi alan›nda e¤itim<br />
görmüfl, tespit ve derleme aflamalar›nda<br />
çal›flm›fl deneyimli halk bilimcilerin iflidir.<br />
Di¤er türlü, herkesin kendi dünya<br />
görüflü ve düflüncesine göre hareket etmesi<br />
durumunda bir karmafla ortaya ç›kacak<br />
ve Türk kültürünün hemen her<br />
alan›nda gördü¤ümüz “arabeskleflme”<br />
kaç›n›lmaz olacakt›r.<br />
Deneyimli ve e¤itimli bir halk bilimcinin<br />
kendi bölgesi veya daha baflka<br />
bölgelerde araflt›rma yaparken tespit etti¤i<br />
ve derledi¤i malzemenin üç temel boyuttan<br />
birinde yer ald›¤›n› veya alabilece¤ini<br />
belirleme yetene¤i olmas› gerekir.<br />
Bu konuda, Türk insan›n›n, özellikle<br />
maddi kültür alan›nda yaratt›¤› ürünleri<br />
tasnif etmede kulland›¤› ve Henry<br />
Glassie taraf›ndan da teyit edilmifl olan<br />
“sade”, “canl›, “ciddi” ölçütleri kullan›labilir<br />
(Glassie: 1993; 797-869).<br />
Bir halk bilgisi ürününün bu üç ölçütten<br />
birine uygun oldu¤u veya bunlardan<br />
biri içinde yer almas› kesindir. ‹ster<br />
sözlü veya yaz›l› olsun, ister görsel ve<br />
iflitsel olsun ve isterse maddi alanda yarat›lm›fl<br />
olsun, her halk bilgisi ürünü bu<br />
ölçütlerle de¤erlendirilebilir.<br />
Sade olan bir halk bilgisi ürünü<br />
esas itibariyle sadece ve sadece “ifllev”le<br />
ilgilidir. Yani bir ihtiyaca binaen ve bir<br />
ihtiyac› karfl›lamaya yönelik olarak yarat›lm›fl<br />
ve yarat›lmaya, aktar›lmaya devam<br />
etmektedir.<br />
Canl› olan ise; belli baz› ifllevler yan›nda<br />
s›n›rl› estetik olgu yaratma ve sanat<br />
kayg›s›n› da içerir. Baflka bir ifadeyle<br />
bu tür yaratmalar belli oranda ustal›k<br />
içerir. Geleneksel de¤erleri ifade eden<br />
halk bilgisi ürünleri az da olsa ustal›k<br />
anlay›fl› ile birleflince canl› hale gelir.<br />
Ciddi olan ise; ürünün temel ifllev-<br />
74 http://www.millifolklor.com
Change language