MİLLİ FOLKLOR 60. Sayı (Pdf)

s›nda yer alan ve “en ön tabaka” olarak
adland›rd›¤› birinci tabakan›n “ses tabakas›”
oldu¤unu söylemekte ve fliirde fiziksel
var-olan olarak kelimeleri, vezin
ve kâfiyeyi de bu yap› içerisinde de¤erlendirmektedir.
Ses tabakas›n›n, anlam tabakas›n›
tafl›yan bir alan oldu¤u fikri genel kabul
görmekle birlikte eksik bir görüfl oldu¤u,
kelimelerdeki ses de¤erinin anlam› belirgin
hale getirdi¤i ve güçlendirdi¤i (‹nce,
1992:67), her dilin ses yap›s›n›n ve bu
yap›n›n anlam’a katk›s›n›n kendine
mahsus oldu¤u ve bu yönüyle bir dilin
di¤erinden ayr›ld›¤› (Kortantamer,
1993:277-279), iyi yaz›lm›fl bir fliirde kelimelerin
sesleriyle manalar› aras›nda
çok s›k› bir ba¤ oldu¤u (Wellek- Warren,
1983:230) da birçok araflt›rmac› taraf›ndan
ifade edilmektedir.
Tunal› da, Hartmann’›n “dili bir
maddî tabaka olarak görmesine itiraz
edilebilir” der. Kelimeyi ses ve anlam
olarak ay›ran Ingarden’in daha do¤ru
hareket etti¤ini belirtir. Anlam tabakas›n›
“karakter, kader ve kiflilik, insanl›k
ideleri” gibi bir tak›m tabakalara ay›rmakla
somutlaflt›ran Hartmann’a kat›l›r.
(Tunal›, 1984:132)
Tunal›, Ingarden ve Hartmann’›n
görüfllerinden hareketle sanat eserlerini
ve onlar›n ontik yap›lar›n› baflar›yla gün
›fl›¤›na ç›karacak bir metodolojik sistem
teklif eder. Ona göre ilk tabaka metnin
reel yap›s› denebilecek olan “ses tabakas›”d›r.
Ses tabakas›n›n üzerinde heterojen
(ayr›fl›k) bir “anlam sferi (alan›)” (irreel
yap›) vard›r. Bu sfer’in içindeki ilk
tabaka, semantik varl›k tabakas›d›r. Yani
metnin kendisidir. Bu tabakada tek
tek kelimelerin ve ayr›ca kelimelerden
oluflan cümlelerin anlamlar› analiz edilebilir.
Anlam sfer’inde yer alan tabakalardan
di¤eri “nesne veya obje” tabakas›d›r.
Bu tabakada gerçekli¤inden soyutlanm›fl
irreel bütün obje ve nesneler vas›tas›yla
arka plan›n keflfedilmesi söz
konusudur.
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60
‹rreel (intentional) sfer’in bir baflka
tabakas› “ruhî tabaka”d›r. Burada
önemli olan kiflilerin davran›fl ve eylemi
de¤il de, onun arka plan›nda bulunan
ruhî tav›r ve karakterlerdir. (Bu tabaka
daha çok roman, hikaye ve tiyatro eserleri
içindir. Nesne tabakas›na dahil edilebilir.)
Son tabaka kader tabakas›’d›r. Bundan
-mesela ölüm gibi- insânî bir al›nyaz›s›
anlafl›lmal›d›r. Böyle bir temelde, N.
Hartmann’›n insanl›k idesi tabakas› ifadesini
bulmufl olur. (Tunal›, 1984:133-
134)
Yukar›daki bilgiler ›fl›¤›nda ontolojik
analiz metodunda ana hatlar›yla 1.
Ses tabakas›, 2.Anlam tabakas›, 3. Nesne
tabakas›, 4. Kader (al›nyaz›s›) tabakas›
olmak üzere dört katman›n varl›¤›
gözlemlenmektedir.
Bu dört katman, fliir söz konusu oldu¤unda
dilbilimcilerin fliirin yap›sal
oluflumunda ileri sürdükleri dört basamakla
örtüflür. Buna göre yüzey yap›,
ses tabakas›; derin yap›, anlam tabakas›;
derin tasar›m, nesne tabakas›; izlek
de kader tabakas›na tekâbül eder. (‹nce,
1992:27)
Umay Günay’›n, “Gelene¤in müflterek
ve tekrarlanan estetik unsurlar›n›n
tesbiti Türk halk kültürünün edebî eser
anlay›fl›n› belirleyecektir. Bu anlay›fl
içinde yeni ve de¤iflik perspektif ve üslûba
ulaflm›fl flâir ve anlat›c›lar›n eserleri
orijinal, nâdir ve de¤erli örnekler olarak
ayr›ca yorumlanarak incelenmelidir”
(1986:142) görüflünü dikkate alarak “ontolojik
estetik”in tahlil metodu”na göre
Zihnî’nin afla¤›daki fliirinde, kader ve
al›nyaz›s› tabakas›na ulaflma maceras›n›,
tespit edilen tabakalara göre izlemeye
çal›flal›m.
KOfiMA
Vard›m ki yurdundan aya¤ götürmüfl
Yavru gitmifl ›ss›z kalm›fl ota¤›
Camlar flikest olmufl meyler dökülmüfl
Sâkîler meclisten çekmifl aya¤›
http://www.millifolklor.com 173