MİLLİ FOLKLOR 60. Sayı (Pdf)

Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60
ça görülecek ve karfl›m›za usta-ç›rak gelene¤i
içinde Emrah-Âfl›k Kemâlî-Âfl›k
Hasan-‹hsan Ozano¤lu biçiminde s›ralanan
bir gelenek silsilesi ç›kacakt›r. Ozano¤lu’nun
âfl›kl›k sanat›nda güçlü olmas›n›n
sebeplerinden olarak dede ve babas›n›n
da birer flair olmalar› gösterilebilir.(Yücel,
1993:88-93)
Kastamonu’nun 20. yüzy›lda yetifltirdi¤i
di¤er ünlü flair Yorgans›z Hakk›
Çavufl’un (Eski, 1975: 9-13), bir baflka
kol olan Âfl›k Dertli-Âfl›k Figânî kolunda
yer ald›¤›, gelenek içinde Dertli-Figânî-
Nâilî-Yorgans›z Hakk› silsilesi olufltu¤u
söylenebilir. Bu ba¤ ise Figânî’den dolay›
Âfl›k Yorgans›z’›n Dertli okuluna ba¤l›
bir âfl›k oldu¤unu ortaya koymaktad›r.(Eski,
1975: 18)
19. yüzy›lda, Emrah’›n yetifltirdi¤i
di¤er bir Kastamonulu âfl›k; Meydânî’dir.
Emrah gibi bir ustan›n yan›nda
yetiflmifl olmalar› Meydânî ile Kemâlî’nin
saz-söz meclislerinde birlikte çal›p
söylemelerini, birlikte fas›llar tertip etmelerini
sa¤lam›flt›r.(Tan, 1985 :96)
Meydânî ayr›ca, Dertli’yle de bir arada
bulunmufl, ‹stanbul’da, Tavuk Pazar›’ndaki
kahvede, Dertli’nin yönetti¤i
âfl›klar meclisine kat›lm›flt›r.(Ozano¤lu,
1960: 8)
19. ve 20. yüzy›lda Kastamonu’nun
yetifltirdi¤i, ya da de¤iflik nedenlerle
Kastamonu âfl›kl›k gelene¤i içinde yer
alm›fl di¤er âfl›klardan baz›lar› flunlard›r:
Ahmet, Ahmet Keskin, Akkaftan,
Bezlî, Bezmî, Celâlî, Çeflmî, Emmî, Fenâî,
Kadrî, Kör Hasan, Lütfî, Mefharî,
Meftûnî, Mehmet Nabî, Mestî, Micmerî,
Mümin Meydânî, Rahmî, Sabrî, Zahmî,
Zeynep Hatun, Zikrî vd.(Yücel, 1993:54-
143)
Emrah ve Dertli gibi, Türk âfl›kl›k
gelene¤i içinde okul kabul edilen ustalar›n
oluflturdu¤u kültürel ortamda yeti-
flen birçok gelenek temsilcisi âfl›¤›n yetiflmifl
olmas›, Kastamonu’yu âfl›kl›k gelene¤i
bak›m›ndan da farkl› k›lm›fl, kendine
özgü icra töresi ve fas›l düzeni yaratarak
müstakilleflen 4 önemli merkezden
(‹stanbul, Kastamonu, Konya ve Do¤u
Anadolu) biri durumuna getirmifltir.
Kastamonu âfl›k fas›llar›n›n dört
bölümden meydana geldi¤i görülmektedir.
(Günay, 1992: 37-38) Birinci bölüm
“hay›r dua” ile bafllamakta, “taksim”den
sonra “gazel, münacaat ve naat”la devam
etmektedir. “Peflrev”i oluflturan
ikinci bölümde; “divan, semâi, kalenderi,
müstezat, methiye ve satranç”a yer verilmektedir.Üçüncü
bölümü âfl›k tarz› ve
anonim tarzdaki deyifller oluflturmaktad›r.
Bunlar›n aras›nda koflma, bozlak,
semâi, mâni, destan, tekerleme, tekellüm,
at›flma, tafllama vb. yer almaktad›r.
Son bölümü yine “dua” oluflturmakta, fas›l;
fas›l sonu duas› ile bitirilmektedir.(Günay,
1992: 37-38)
Kastamonu’da yap›lan âfl›k fas›llar›nda
dinî deyifllerin yan› s›ra bafllang›ç
ve bitiflte din ulular›na ve tarikat pirlerine
dualar›n da yer ald›¤› görülmektedir.
Tekke fliirinin geliflti¤i önemli merkezlerden
biri olan Kastamonu’da âfl›kl›k
gelene¤i klasik kültür ve mus›kî unsurlar›
yan›nda tarikat edebiyat› unsurlar›yla
da sentez oluflturmufltur. Âfl›k
fas›llar›, yerine göre, bütünüyle usta
mal› deyifllerle yap›labilmektedir. ‹mtihan
mahiyetinde olanlarda konu ve
ayaklar fasl› idare eden kâhya ve hakem
heyeti taraf›ndan verildi¤i gibi, âfl›klardan
biri taraf›ndan da verilebilmektedir.
Üstünlük iddias›yla yap›lan karfl›laflmalarda,
bir bölümde baflar›s›z olmak
yar›flmay› kaybettirmez. ‹ki âfl›ktan
da fasl›n sonuna kadar yar›flmay›
sürdürmeleri beklenir ve fasl›n tamam›
de¤erlendirilerek kazanan âfl›k belirle-
168 http://www.millifolklor.com