You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60<br />
setmesi (Seydimbekov, 1999:105-106),<br />
Korkut’un kendisine benzeyen 40 resim<br />
yapmas› ve bu resimlerin yan›na oturarak<br />
Azrail’i yan›ltmas› (Seydimbekov,<br />
1999:106), k›rk k›z Korkut’un çald›¤› küyü<br />
dinlerken Azrail’in yanlar›na gelmesi<br />
üzerine Korkut’un büyü yaparak k›rk k›z›<br />
k›rk Korkut’a dönüfltürmesi (‹brayev,<br />
1999:587; Margulan, 1983:159), ecele çare<br />
bulamayan Korkut’un S›rderya k›y›lar›na<br />
dönmesi, Jelmayas›n› keserek onun<br />
derisiyle kopuzunun gövde k›sm›n› kaplamas›,<br />
örtüsünü S›rderya suyunun üzerine<br />
sererek üstüne oturmas› ve hüzün<br />
yüklü küy çalarak Azrail’i yan›na yaklaflt›rmamas›,<br />
küyden bir parçan›n sonraki<br />
nesillerin haf›zas›nda kalmas› (Seydimbekov,<br />
1999:107) gibi konular ifllenmektedir.<br />
6. Korkut’un Bilgeli¤i:<br />
Korkut, yeryüzündeki bütün hayvanlar›n<br />
ve kufllar›n dilini bilir (Jark›nbekov,<br />
1999:122).<br />
Bu tür efsanelerde; halk›n›n 40 y›l<br />
sonraki s›k›nt›l› durumunu sezen Korkut’un<br />
“Elim-ay, halk›m-ay / Ah yurdum,<br />
vah halk›m” küyünü bestelemesi (Seydimbekov,<br />
1999:106-107), Korkut’un ecelin<br />
y›lan k›l›¤›nda gelece¤ini önceden bilmesi<br />
ve öldükten sonra S›rderya yak›nlar›na<br />
gömülmek istedi¤ini bir s›¤›r çoban›na<br />
söylemesi (Dayrabay, 1999:111) vd.<br />
gibi konular anlat›lmaktad›r.<br />
7. Korkut’un Besteledi¤i Küyler:<br />
Bu tür efsanelerde; küy çalarak gece<br />
gündüz eceli uzaklaflt›rmaya çal›flan<br />
Korkut’un efli ve çocu¤uyla yeterince ilgilenememesi,<br />
çocu¤unu uzaktan da olsa<br />
avutup sevmek arzusuyla “Evipbayevipbay!<br />
/ Hoppala yavrum hoppala!” diyerek<br />
bir küy çalmas› ve bu küyün nesilden<br />
nesile “Evipbay-evipbay!” küyü olarak<br />
aktar›lmas› (Seydimbekov,<br />
1999:109), iki yavrusundan uzakta ba¤l›<br />
tutulan bir geyi¤in “hiç olmazsa ölmeden<br />
yavrular›m› bir kez emzirebilsem, koklay›p<br />
hasret giderebilsem!” diye a¤lay›fl›n›<br />
duyan ve onun dilinden anlayan Korkut’un<br />
“e¤er geri gelmezse benim Jelmaya’m›<br />
sana veririm” diyerek geyi¤in sahibini<br />
ikna etmesi; yavrular›n› emziren<br />
geyi¤in kesilece¤ini bile bile tekrar dönmesi<br />
üzerine ac›mas›zl›k ve merhamet,<br />
kötülük ve iyilikseverlik duygular›n›n<br />
dile getirildi¤i “Baylavl› Kiyiktin Zar›/<br />
Ba¤l› Geyi¤in A¤lay›fl›” adl› küyünü bestelemesi<br />
(Jark›nbekov, 1999:122; S 5 ),<br />
Korkut’un hüzünlü konur küylerini çald›¤›nda<br />
ak ku¤u sürüsünün küyden etkilenerek<br />
yere inmesi ve küye sesleriyle<br />
efllik etmesi üzerine “Akkuv/ Ak ku¤u”<br />
küyünü bestelemesi (Seydimbekov,<br />
1999:106; S 5 ), vd. gibi konular anlat›lmaktad›r.<br />
8. Korkut’un Ölümü:<br />
Korkut’a her gün yemek götüren<br />
Aktamak adl› k›z kardeflinin f›rt›nal› bir<br />
günde yine yemek götürmesi; dalgalanma<br />
esnas›nda Korkut’un ayak parmaklar›ndan<br />
birinin Aktamak’a de¤mesi<br />
üzerine Korkut’un üzülmesi ve kendisini<br />
günahkâr saymas› (Seydimbekov,<br />
1999:109), k›rk/yüz y›l boyunca eceli yan›na<br />
yaklaflt›rmayan Korkut’a Aktamak’›n<br />
her zamanki gibi yemek getirmesi;<br />
yeme¤in verdi¤i rehavetle Korkut’un<br />
uykuya dalmas›, y›lan/ karakurt (zehirli<br />
örümcek) k›l›¤›na bürünmüfl ecelin bu<br />
esnada onu zehirlemesi, bunun üzerine<br />
S›rderya k›y›s›nda kendisi için kaz›lm›fl<br />
mezara kopuzuyla birlikte gömülmesini<br />
ve ayak parmaklar›n› topra¤›n d›fl›nda<br />
b›rakmalar›n› vasiyet etmesi (Seydimbekov,<br />
1999:110; Jark›nbekov, 1999:120-<br />
121), son nefesini vermeden önce “Baflpay/<br />
Baflparmak” adl› küyünü bestelemesi<br />
(Seydimbekov, 1999:110) ve Korkut<br />
ile birlikte mezara gömülen kara kopu-<br />
226 http://www.millifolklor.com
Change language