Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60<br />
Kaynarbayul›’n›n Korkut konulu iki elyazmas›<br />
günümüze ulaflm›flt›r. Korkut<br />
efsanelerini anlatanlar aras›nda Jak›p<br />
Ata ve Sok›r Ab›z’›n ad›n› saymak da<br />
mümkündür (Margulan, 1999:48). 17.<br />
yüzy›lda yaflam›fl ünlü bahs› ve ak›n<br />
Nurgali ile onun neslinden olanlar›n ellerinde<br />
Korkut Ata’n›n neslinden olduklar›n›<br />
gösteren flecerelerin bulundu¤u<br />
söylenmektedir. Nurgali’nin babas› Koflkar<br />
Ata da Korkut Ata efsanelerini anlatanlar<br />
aras›nda önemli bir yere sahiptir<br />
(Margulan, 1999:48).<br />
Yirmi civar›nda Korkut küyünün<br />
günümüze kadar ulaflt›¤› küycü Musabek<br />
Jark›nbekov taraf›ndan belirtilmektedir<br />
(Jark›nbekov, 1999:116). Korkut<br />
küylerinde tabiat sesleri taklitlerinin<br />
bollu¤u, bahfl› zikirlerinin çizgisi belirgin<br />
bir flekilde hissedilmektedir. Bunlar<br />
Korkut küylerinin tarihin eski dönemlerinde<br />
oluflturuldu¤unu gösteren iflaretler<br />
olarak görülmektedir (Jark›nbekov,<br />
1999:115). Halkbilimi ürünlerinin genelinde<br />
oldu¤u gibi Korkut küylerinde de<br />
çeflitlenme özelli¤i görülmektedir. Yüzy›llar<br />
boyunca her bir küycünün kendi<br />
dünya görüflü, tecrübesi, yetene¤i ve<br />
küycülükteki ustal›¤› çerçevesinde Korkut<br />
küylerini de bazen yenilikler katarak<br />
zenginlefltirdi¤i, bazen de ç›karmalar<br />
yaparak iflledi¤i bilinmektedir (Jark›nbekov,<br />
1999:115).<br />
Kazakistan’da günümüzde de bilinen<br />
flu küyler Korkut Ata’n›n miraslar›<br />
olarak kabul edilmektedir: Ar›stan Bab<br />
(Arslan Baba), Jelmaya, Elim-ay, Halk›m-ay<br />
(Ah Yurdum, Vah Halk›m!), Tolk›n,<br />
Akkuv (Ak Ku¤u), Targ›l Tana (Alaca<br />
Dana), Baylavl› Kiyiktiñ Zar› (Ba¤l›<br />
Geyi¤in A¤lay›fl›), Uflard›ñ Uluv› (Uçar›n/Av<br />
Taz›s›n›n Ulumas›), Baflpay (Baflparmak),<br />
Evipbay-evipbay (Hoppala<br />
Yavrum Hoppala) vd.<br />
Korkut Ata ile ilgili efsaneleri, konular›<br />
bak›m›ndan, dokuz madde alt›nda<br />
inceleyebiliriz: 1. Korkut’un Do¤umu ‹le<br />
‹lgili Efsaneler, 2. Korkut’un Ailesi ‹le ‹lgili<br />
Efsaneler, 3. Korkut’un Kopuzu ‹le ‹lgili<br />
Efsaneler, 4.Korkut’un Bine¤i Jelmaya<br />
ile ‹lgili Efsaneler, 5.Korkut’un Janalg›fl<br />
(Azrail) ile Yapt›¤› Mücadeleleri Konu<br />
Alan Efsaneler, 6. Korkut’un Bilgeli¤i ‹le<br />
‹lgili Efsaneler, 7.Korkut’un Besteledi¤i<br />
Küyler ‹le ‹lgili Efsaneler, 8.Korkut’un<br />
Ölümü ‹le ‹lgili Efsaneler, 9.Di¤erleri<br />
Efsanelerden ç›kar›lan bilgileri flöyle<br />
s›ralayabiliriz:<br />
1. Korkut’un Do¤umu:<br />
Annesi Korkut’u üç y›l dokuz gün<br />
karn›nda tafl›m›fl, üç y›l içinde üç kez do-<br />
¤um sanc›s› çekti¤i hâlde do¤umu gerçeklefltirememifl.<br />
Birinci y›l›n üçüncü<br />
günü dünya da sanc›lanm›fl, büyük bir<br />
sel ç›karak Karaaspan da¤›n› su basm›fl.<br />
‹kinci y›l›n üçüncü günü fliddetli bir rüzgâr<br />
eserek yeryüzünü kum kaplam›fl.<br />
Üçüncü y›l›n üçüncü günü havada kara<br />
bulutlar oluflmufl, flimflekler çakm›fl.<br />
Halk yine bir felâket gelecek diye çok<br />
korkmufl fakat Korkut dünyaya gelmifl(S<br />
3 ). Korkut’un do¤umuyla birlikte<br />
günefl de yükselmeye bafllam›fl. –Do¤um<br />
öncesi yaflanan korkulardan hareketle<br />
çocu¤un ad› Korkut konmufl 6 (S 2 ).<br />
Korkut Ata, “Ul›st›ñ ulu küni” /<br />
Nevruz’da dünyaya gelmifl. Korkut do¤madan<br />
önce büyük felâketler yaflanm›fl.<br />
Korkut’un annesiyle birlikte dünya da<br />
sanc› çekmifl, halk çok korkmufl. Korkut<br />
do¤unca halk üç gün bayram etmifl (S 8 ).<br />
Korkut’un annesi bazen insan, bazen<br />
de dev veya peri k›z› olarak anlat›l›r.<br />
Do¤du¤u yer Ayat nehrinin (Torgay yöresi)<br />
k›y›lar›, Korkut gölü civar›d›r. O,<br />
atefle atsan yanmayan, suya atsan batmayan,<br />
k›l›c›n kesemedi¤i, ola¤anüstü<br />
bir kifli idi (‹brayev, 1999:590; Margu-<br />
224 http://www.millifolklor.com
Change language