Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
lerini yerine getirmede son derece baflar›l›<br />
olmalar› yan›nda, estetik ve sanat<br />
anlay›fl›n› ve bir ustan›n zevki ve aflk›n›<br />
en iyi flekilde yans›tan ürünlerdir. Bu<br />
tür ürünlerde çok ciddi bir tekrarlama<br />
ve bunun sonucunda mükemmel olan›<br />
elde etme kayg›s› vard›r. ‹ster bir halk<br />
dans› olsun, ister bir türkü, isterse bir<br />
masal veya hikaye ya da isterse bir sepet<br />
veya masa örtüsü olsun, ciddi olarak yarat›lan<br />
ürünler kesinlikle kendilerini kan›tlayacak<br />
özellik ve nitelikleriyle ayr›l›rlar.<br />
Bu üç temel ölçütten hangisine<br />
ulaflm›fl bir ürünün yerelden ulusala tafl›nmas›<br />
gerekti¤i konusunda karar vermek<br />
çok zor de¤ildir. Siz bir müze kuracak<br />
olsan›z bu ürünlerden hangilerini<br />
teflhir veya sergi salonuna koymay› tercih<br />
edersiniz? Tabii ki, sizi hem ifllev,<br />
hem sanat ve estetik bak›mdan en iyi flekilde<br />
temsil edecek olan “ciddi” yaratmalar›.<br />
Böylece, “ciddi” olarak yarat›lm›fl<br />
olan halk bilgisi ürünlerinin Türk halk<br />
bilgisi ve Türk kültürünü temsil etmeleri<br />
kabul edilebilir.<br />
Üçüncü boyutta temsilden sonra gelen<br />
sorun ise, “sunum”dur. Hangi halk<br />
bilgisi yaratmalar›n›n “temsil” aflamas›na<br />
tafl›naca¤›na karar verdikten sonra,<br />
bu ürünlerin hangi amaç veya amaçlarla,<br />
kim taraf›ndan ve nas›l sunulmas›<br />
gerekti¤i konular› da tart›fl›lmas› gereken<br />
hususlard›r.<br />
Bilindi¤i üzere halk bilgisi ürünlerinin<br />
en temel ve en belirgin özelliklerinden<br />
biri “geleneksellik”tir. Geleneksellik<br />
kavram› sadece “eski” veya “antik” olma<br />
ölçütleri üzerine kurulmamal›d›r. Geleneksellik<br />
içinde vurgulanmas› gereken<br />
kavramlar “toplumsall›k”, “süreklilik” ve<br />
“çeflitlilik” olgular›d›r.<br />
Halk bilgisi ürünlerinin toplumsall›k<br />
özelli¤i; bu ürünlerin ifllev, içerik ve<br />
estetik bak›mdan bir toplumla birleflmesi;<br />
baflka bir ifadeyle, bir halk bilgisi<br />
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60<br />
ürününün ifllev bak›m›ndan toplumun<br />
ihtiyac›n› karfl›lamas›, içerik bak›m›ndan<br />
toplumun di¤er de¤erleriyle uyuflmas›<br />
ve estetik bak›mdan toplumun sanat<br />
ve estetik anlay›fl›n› yans›tmas› demektir.<br />
Süreklilik ise; bir halk bilgisi ürününün<br />
ait oldu¤u toplumun üyeleri taraf›ndan<br />
kuflaklar boyunca tekrarlanan nitelik<br />
arz etmesi meselesidir. Yani kuflaktan<br />
kufla¤a; sözlü, görsel veya materyal<br />
olarak aktar›lmas› ve bu suretle yeniden<br />
ve tekrarlanarak yarat›lmas›d›r.<br />
Çeflitlilik ise; süreklilik kavram›<br />
içinde bir toplumun ihtiyaçlar›n› kendi<br />
sanat anlay›fl› ile birlefltiren ve kendi sanat<br />
ve yarat›c›l›k gücünü ve ifadesini<br />
kullanarak yaratan bireysel sanatç›lar›n<br />
getirdi¤i farkl›l›kt›r.<br />
Bütün bunlar›n sonucunda “geleneksel”<br />
olan›; “zaman›n ihtiyaçlar›na göre,<br />
resmi veya gayri resmi yol ve yöntemlerle<br />
kazan›lan bilgi, hareket ve materyal<br />
ürünleri üretme ve kullanma” fleklinde<br />
tan›mlamak mümkündür. Bugüne<br />
kadar yap›lan “geleneksel” tan›mlar›nda<br />
daha çok “eskilik” ve “aktarma” olgular›<br />
vurgulan›rken, bu kavram içinde as›l<br />
vurgulanmas› gereken “yarat›c›l›k” ve<br />
“de¤iflme kavramlar›na pek de¤inilmemifltir.<br />
Bize göre, “geleneksel” kavram›<br />
içinde mutlaka vurgulanmas› gereken<br />
en önemli unsurlar “yarat›c›l›k” ve “de-<br />
¤iflme” unsurlar›d›r.<br />
“Geleneksel” ve “de¤iflme” kavramlar›<br />
belki birbirine tezat olarak görülebilir.<br />
Ancak; her kuflakta de¤iflen kültürel<br />
çevre ve özellikle kültürün teknolojik yönü,<br />
kültür içindeki di¤er iki birimi; “toplumsal<br />
örgütlenme” ve “ideolojik birimleri”<br />
de belli ölçüde de¤ifltirmektedir. Teknolojik<br />
k›s›mdaki h›zl› de¤iflme, sosyal<br />
örgütlenme k›sm›na biraz, ideolojik k›sma<br />
ise çok az etki etmekte, ama her halükarda,<br />
zincirleme bir reaksiyon halinde<br />
az veya çok de¤iflme meydana gel-<br />
http://www.millifolklor.com 75
Change language