Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60<br />
pul. is. Far. pûl. Eskiden kullan›lan<br />
akçadan küçük metal para. (Türkçe S.<br />
.1988:1204) Bir akçan›n üçte biri.<br />
Atasözünde para olarak kullan›lan<br />
pul, Türkiye Türkçesinde mektuplarda,<br />
özel gün ve kifliler için bas›lan hat›ra evrak›nda<br />
veya resmî evrak için kullan›lan<br />
damga pullar› fleklinde kullan›lmaktad›r.<br />
Fakat ayn› kelime Azerbaycan, K›rg›z,<br />
Özbek, Türkmen, Uygur Türkçelerinde<br />
para olarak kullan›lmaktad›r. (K.<br />
T. L. Sözlü¤ü, 1991:690-691)<br />
A¤a borç eder, uflak harç.<br />
uflak is.1.Çocuk. 2. Herhangi bir<br />
bölgenin halk›ndan olan erkek. 3. Hizmetçi.<br />
ufflak > ufak- uflak ufla- “küçülmek,<br />
azalmak.<br />
Ufland› r›zk yéyü agz›nda dendan<br />
(Çarhnâme, 1956:5) “A¤z›nda yemek yemekten<br />
difllerin ufaland›.”<br />
uflak küçük,ufak (D.L.Türk,<br />
1972:135)<br />
Bu sözde uflak topra¤a ba¤l› sistemde,<br />
a¤a yan›nda çal›flan kifli veya konak<br />
sahiplerinin hizmetçisi anlam›nda kullan›lm›fl.<br />
Yaman komflu, yaman avrat, yaman<br />
at; birinden göç, birini bofla, birini<br />
sat.<br />
yaman. s. (Güç, etki veya beceri<br />
için) al›fl›lm›fl›n üzerinde olan. 2. Kötü,<br />
korkulan. (Türkçe S., 1988:1587)<br />
yaman Kötü, her fleyin kötüsü. (D.<br />
L. Türk, 1972: 143)<br />
Yaman eski anlam›yla kötü olarak<br />
kullan›l›rken, bugün övgü anlam› veren<br />
bir s›fat veya zarf olarak iyi anlam›yla<br />
kullan›lmaktad›r. Yaman delikanl›, yaman<br />
adam vesselâm gibi.<br />
Ceviz gölgesi yavuz gölgesi, sö-<br />
¤üt gölgesi yi¤it gölgesi.<br />
yavuz s.1. hlk. Kötü, fena. 2. hlk.<br />
Güçlü, çetin.3. hlk. ‹yi güzel. (Türkçe S.,<br />
1988: 1608)<br />
‹çre afls›z taflra tonsuz yab›z yablak<br />
bodunda üze olurtum. (Orhun A.,<br />
1970:55) “Yiyece¤i ve içece¤i olmayan<br />
durumu kötü bir millet idaresi ald›m.”<br />
yawuz Kötü. fena (D.L.Türk, 1972:<br />
147 9<br />
yavuz (yav›z) 1. Kötü, fena, azg›n,<br />
güçlü, yaman.(Y. Tarama, 1983: 239)<br />
Yavuz kelimesi bugün tamamen<br />
taltifle ilgili bir s›fat olarak kullan›l›r.‹stanbul<br />
Türkçesinden ç›km›fl gibidir. Eski<br />
Anadolu Türkçesinde kötülük, kötü anlam›ndad›r.<br />
Yavuz sanmaya kardafl kardafl›na<br />
(Çarhnâme, 1956: 4) “ Kardefl kardefli<br />
için kötü düflünmemeli.”<br />
Ne yavuz ol as›l, ne yavafl ol bas›l.<br />
Burada yavuz sivri, at›lgan, p›s›r›k<br />
olmayan anlam›yla. kullan›lm›flt›r.<br />
Yavuz at yemini, yavuz it ününü<br />
art›r›r.<br />
Bu sözde yavuz, cevval, ifl yapan,<br />
boyun e¤meyen anlam›ndad›r.<br />
Yavuz h›rs›z ev sahibini bast›r›r.<br />
Bu sözde de yavuz zeytinya¤› gibi<br />
üste ç›kan, “ hem suçlu hem güçlü” anlam›yla<br />
kullan›lm›flt›r.<br />
B. Anlam Daralmas›.<br />
Baz› kelimeler yaflamakla birlikte<br />
anlamlar›nda hissedilir bir daralma olmufltur.<br />
Bunlar›n Ata sözlerindeki yans›malar›n›<br />
örneklerle gösterelim.<br />
Aban›n kadri ya¤murda bilinir.<br />
aba is.Ar. ‘abâ,1. Yünden dövülerek<br />
yap›lan kal›n ve kaba kumafl.2. Yakas›z<br />
ve kal›n üstlük 3.Eskiden dervifllerin<br />
giydi¤i aç›k h›rka. (Türkçe S., 1988:1)<br />
Bugün aban›n yerini ya¤murluk,<br />
anorak, pardösü, palto vb. almakla birlikte<br />
aba yaflamaya devam eder.<br />
Acemi kat›r kap› önünde yük indirir.<br />
Kat›r da modern ulafl›m ve tafl›ma<br />
118 http://www.millifolklor.com
Change language