Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
zun mezar›n içinden “Korkut, Korkut!”<br />
diye hüzünlü bir ses ç›kar›fl› (Seydimbekov,<br />
1999:110) efsanelerde ifllenen konular<br />
aras›nda yer almaktad›r.<br />
9.Di¤erleri:<br />
Dul bir kad›n›n avc› o¤lunun ölümünden<br />
sonra Uçar adl› taz›n›n mezar›n<br />
bafl›na giderek ac› ac› ulumas› üzerine<br />
Korkut’un “Uflard›n Ulu› / Uçar›n Ulumas›”<br />
adl› küyünü bestemelesi (Seydimbekov,<br />
1999:108-109; Jark›nbekov,<br />
1999:116) gibi bir kaç konu da efsanelerde<br />
yer alan hususlardand›r.<br />
III. Yap›lan De¤erlendirmeler<br />
Kazakistanl› baz› bilginlere göre,<br />
Korkut Ata destanlar› 7. yüzy›lda teflekkül<br />
etmifl; aradan yedi yüzy›l geçtikten<br />
sonra, Kaf Da¤›’n› aflarak Anadolu’ya<br />
yerleflen Türk nesli ata yurduna duydu-<br />
¤u özlemden dolay› haf›zalar›nda yer<br />
eden Korkut anlat›lar›n› k⤛da geçirerek<br />
Dede Korkut Kitab›’n› meydana getirmifltir<br />
(N›sanbayev, 1999:61). Korkut<br />
Ata efsaneleri Kazak Türkleri aras›nda<br />
millî kültür miras›n›n birer incisi kabul<br />
edilmektedir (Jark›nbekov, 1999:113).<br />
K›z›lorda ilinin “Kork›t” adl› demiryolu<br />
istasyonundan 5 km uzakl›kta<br />
“Kork›tt›n molas›/ mezar›” diye bilinen<br />
bir türbe vard›r. Yerli halk›n evliya türbesi<br />
olarak kabul etti¤i ve kutlu sayarak<br />
ziyaret etti¤i bu türbe, yüzy›llar boyunca<br />
zaman zaman S›rderya’n›n sular› alt›nda<br />
kal›p afl›n›r. Türbenin nehre bakan<br />
k›sm› 1952’de y›k›l›r (Jark›nbekov,<br />
1999:113). Korkut Ata yat›r›n›n, K›z›lorda<br />
ilinin Karmakfl› ilçesine 19 km uzakl›kta,<br />
S›rderya k›y›s›nda oldu¤u, türbesinin<br />
de burada bulundu¤u, nehrin taflmas›<br />
sonucu 1933’te mezar›n/ türbenin y›k›ld›¤›<br />
da söylenmektedir (S 8 ). Mimar B.<br />
‹brayev ile akustik uzman› S. ‹satayev<br />
bir proje haz›rlayarak 1980’de flimdiki<br />
an›t mezar› infla eder. Ulafl›m› kolay ol-<br />
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60<br />
sun diye, yola yak›n bir yerde dikilen<br />
an›t, dört sütundan oluflmaktad›r. Her<br />
sütun bir kopuzu and›rmakta ve rüzgâr<br />
hangi taraftan eserse o yönden hofl bir<br />
kopuz sesi gelmektedir.<br />
Kazak Türkleri aras›nda anlat›lan<br />
Korkut ve O¤uz Ka¤an konulu destan ve<br />
efsaneler bozk›r tarihinin önemli kültür<br />
âbidelerinden say›lmaktad›r (Margulan,<br />
1999:35). Korkut gibi hem bilge, hem<br />
ozan olan ve gönüllerde önemli yer tutan<br />
bir flahsiyetin gerçek hayat› ile halk›n<br />
muhayyilesindeki kiflili¤i elbette ayn›<br />
de¤ildir. Halkbilimi ürünlerinde görülen<br />
sözlü olma, gelene¤e ba¤l›l›k, çeflitlenme,<br />
sahiplenilme/ benimsenme ve kal›plaflma<br />
özellikleri Korkut anlat›lar›nda<br />
da görülmektedir. Korkut Ata efsanelerinin<br />
Hazar boyundaki Türkmenler arac›l›¤›<br />
ile Kafkasya ve Hazar’›n güney sahillerindeki<br />
Mazandaran (‹ran) bölgelerine<br />
yay›ld›¤›, zamanla buradakilerin<br />
Korkut’u sahiplendikleri belirtilmektedir<br />
(Margulan, 1999:41).<br />
Korkut Ata’ya ba¤l› efsanelerin baz›<br />
parçalar› günümüzde “Ak-köbek” masal›<br />
bünyesinde yer alm›flt›r. Bu masal<br />
Kazakistan, Ural bölgesi ve Bat› Sibirya’da<br />
yayg›n bir flekilde bilinmektedir.<br />
Korkut Ata destanlar›n›n bir bölümünü<br />
oluflturan “Karabek”, “Kazan Han” ve<br />
“Baybörü” adl› destanlar, Aral boylar›ndaki<br />
Koñ›rat ak›nlar› taraf›ndan günümüzde<br />
bile okunmaktad›r (Margulan,<br />
1999:42). Margulan’a göre “Köro¤lu” ve<br />
“Boz O¤lan” destanlar› bile “Korkut”<br />
destan›n›n bölümleri olarak görülmelidir<br />
(Margulan, 1999:42). Karakalpak,<br />
Kazak, Baflkurt Türkleri aras›nda yayg›n<br />
olarak bilinen Alpam›s/ Alpam›fl / Alpamfla<br />
/ Al›p-Bams›’n›n ise Korkut Ata<br />
anlat›lar›yla iliflkisi belirgindir (Margulan,<br />
1999:45).<br />
Korkut Ata, j›ravlar›n atas› olarak<br />
http://www.millifolklor.com 227
Change language