MİLLİ FOLKLOR 60. Sayı (Pdf)

mufl, dolay›s›yla di¤er edebiyat ürünleri
gibi çeflitli teorilerin merce¤i alt›nda incelenmesinde
engelleyici rol oynam›flt›r.
Türkiye’de “Folklor” (halkbilgisi,
halkiyât) kavram›n›n tan›t›lmas›na yönelik
ciddî yay›nlar›n bafllang›ç tarihi
olarak kabul edilen 1913’lerden 1 günümüze,
Türk Halk edebiyat› ile ilgili olarak
yürütülen çal›flmalar› flöyle grupland›rmak
mümkündür:
1. Metin tesbiti
2. Güvenilir metin elde etme
3. ‹nceleme ve De¤erlendirme
a) Tahlil ve yorum
b) Estetik (Günay, 1986:139)
Yeterince halk edebiyât› metni elde
edildi¤i ve bunlar›n art›k belli metodlarla
incelenip sonuçlar ç›kar›lmas› gerekti-
¤i görüflüne kat›lmamak mümkün de¤ildir.
(Köktürk-Arslan, 1999: S:41, s.14)
Ancak metin tespiti ve güvenilir metin
elde etme çal›flmalar› önemini korumaktad›r
ve bundan sonra da korumaya devam
edece¤i kanaatindeyiz. Çünkü hâlâ
Anadolu’da derlenmesi, transkribe edilmesi
gereken halk edebiyat› mahsulleri
mevcuttur.
Bir edebî gelenekte hiçbir orijinallik
tafl›mayan binlerce vasat eserin bulunmas›
tabiidir. Bunlar›n, gelenekteki süreklili¤i
sa¤lama, birikimi aktarma ve
yeni eserlerin do¤ufluna zemin haz›rlama
gibi ifllevlerinin oldu¤u da göz ard›
edilemez. (Günay, 1986:142) Bu geleneksellik
halk edebiyat›nda daha belirgindir.
Yukar›da belirtilen sebeplerle geleneksel
yönü a¤›r basan halk edebiyat›
ürünlerinden, gelene¤i güçlü bir flekilde
temsil eden örneklerin çeflitli analiz metodlar›yla
incelenmesi “baflar›l› veya baflar›s›z”
olduklar›n› ortaya koyacak; böylelikle
iyi, kötü, güzel, çirkin, ilgi çekici
gibi genelgeçer s›fatlar›n yerini neden ve
nas›l sorular›n›n cevaplar› alacakt›r.
(Günay, 1986:140-141)
Bir metne çeflitli aç›lardan, -meselâ
hermenötik, yap›sal, göstergebilimsel,
metin dilbilimsel, anlambilimsel vd.
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60
farkl› metodlarla- yaklaflmak ve incelemek
elbette ki mümkündür. Hiçbir metod
bu anlamda mutlak de¤ildir. Herbir
metod, metne nüfuz etme yollar›ndan biri
olacakt›r.
Ontolojik analiz metodu da bunlardan
biridir. Ontolojik yaklafl›m, farkl›
tabakalardan meydana gelen sanat eserini,
ontik bir bütün 2 olarak kabul eder.
Özellikle fliir analizlerinde metnin içerdi¤i
“de¤erler”i, sanat yönünü, fliirselli-
¤ini tesbit etmede bir ölçü ortaya koyar.
Tunal›, Türkçede bu metodun kavramsal
çerçevesini çizmifl ve iki fliir örne¤inde
uygulamas›n› -ayr›nt›ya inmeksizin-
ortaya koymufltur. Daha sonra birkaç
araflt›rmac› taraf›ndan ayn› metodla
de¤iflik edebî metinler çözümlenmeye çal›fl›lm›flt›r.
3
Zihnî’nin koflmas›n› tahlile geçmeden
önce Ontolojik Estetik hakk›nda k›sa
bir bilgi vermek yerinde olur.
Herhangi bir sanat eseri karfl›s›nda
“özne (süje)” için iki türlü tav›r al›fltan
bahsedilebilir: Estetik tav›r veya estetikçi
tav›r.
Estetik tav›r, sanat eseri karfl›s›nda,
onu estetik olarak alg›layan, ondan
haz duyan öznenin tavr›d›r.
Estetikçi tav›r, sanat eserinin oluflumunu,
mükemmelli¤ini sa¤layan tabakalar›n
neler oldu¤unu, tabakalar›n
birbiriyle münasebetini ve ifllevlerini
sorgulayan yaklafl›md›r. Bu yönüyle estetikçi
tav›r, bilim adam›n›n herhangi
bir “obje/nesne” karfl›s›ndaki tavr›na
benzer. Bu durum, estetik objenin bir
bilgi objesi olarak görülmesi anlam›na
gelir. (Tunal›, 1984:69)
Alexander G. Baumgarten (1714-
1762) taraf›ndan Aesthetica adl› eseriyle
temelleri at›lan estetik bilimi’nin, zaman
içinde anlam s›n›rlar›n›n geniflledi¤i söylenebilir.
Buna esteti¤in esas›n› oluflturan
güzellik’in yan›na yüce, çekici-soylu,
çirkin ve sezgi gibi kavramlar›n ilave
edilmesi, bunlar›n da estetik kategoriler
aras›nda say›lmas› sebep olmufltur. Bu
http://www.millifolklor.com 171