Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
leme, Süleymân: bir peygamber, taht:<br />
padiflahlar›n oturdu¤u yer, sanki: güya,<br />
zannet ki, mâr: y›lan, Gam: üzüntü, tasa,<br />
tebdil ol-: de¤iflmek, dönmek, ülfet:<br />
yak›nl›k, samimilik, ça¤: devir, dönem,<br />
zaman, as›r, Zihnî: flâirin mahlas›,<br />
dehr: zaman, devran, devir, dönem,<br />
(dert): Tasa, s›k›nt›, el: vücudun bir organ›,<br />
her zaman: daima, a¤la-: üzülmek,<br />
göz yafl› dökmek, sor-: Sual etmek,<br />
ba¤: Ba¤, bahçe, ba¤ban: bahç›van, ba-<br />
¤a bakan, perîflân: da¤›n›k, kan a¤la-:<br />
kanl› göz yafl› dökmek, çok üzülmek,<br />
fleydâ: ç›lg›n, deli, âfl›k, bülbül: kendisi<br />
çirkin ötüflü güzel bir kufl, terk et-: ayr›lmak,<br />
b›rakmak, bu: iflaret s›fat›.<br />
Bir metin flüphesiz tek tek kelimelerden<br />
ve onlar›n yal›n anlamlar›ndan<br />
ibaret de¤ildir. fiâir, kelimelere kendi<br />
duygu ve tasavvur âlemini ifade edebilece¤i<br />
yeni anlamlar yükleyecek, farkl› anlamlar<br />
tafl›yan ve imgesel de¤eri olan kelime<br />
öbekleri oluflturacakt›r.<br />
‹lk göze çarpan husus, fliirde fiillerin<br />
çok kullan›lm›fl olmas›d›r. Bunlardan<br />
vard›m ki, ayak götürmüfl, flikest olmufl,<br />
dökülmüfl, aya¤› çekmifl, kaçm›fl,<br />
göçmüfl, (dura¤›) yoktur, har alm›fl, âh ü<br />
zâr alm›fl, mâr alm›fl, (gama) tebdîl olmufl,<br />
(her zaman) a¤lar, (ba¤ban) a¤lar,<br />
kan a¤lar, perîflân(d›r), terk edeli fiilleri<br />
anlam itibariyle olumsuzdur ve bize fliirin<br />
havas›na hâkim olan ayr›l›k, periflanl›k,<br />
harab olma duygular›n› haber<br />
vermektedir. “a¤lar” fiili dört defa tekrarlanm›flt›r.<br />
Cümle semantik’i (Tunal›,1984:137)<br />
aç›s›ndan bakt›¤›m›zda ilk dörtlükte<br />
yurdundan ayr› düflen ve ota¤› bofl kalan<br />
bir yavru portresi çizilir. Ayn› dörtlükte<br />
sakilerin de aya¤›n› çekti¤i (meclisten<br />
gitti¤i veya kadeh sunmad›¤›) da¤›n›k<br />
bir meclis tasvir edilir. ‹kincide da¤dan<br />
da¤a kaçmak zorunda kalan bir ceylan<br />
resmedilir. Üçüncüde çiçeklerin diken<br />
oldu¤u, zevk, nefle sâhiplerinin inledi¤i,<br />
Süleyman taht›na y›lanlar›n oturdu¤u,<br />
ülfet yerine gam›n geçti¤ini ifade eden<br />
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60<br />
ac›, ›st›rap dolu bir manzarayla karfl›lafl›yoruz.<br />
Son dörtlükte flair dehr(dert)<br />
elinden inleyip a¤lay›fl›na bütün kainat›<br />
ortak eder. Dört bendin bize ça¤r›flt›rd›-<br />
¤› anlam olumsuz ve karamsard›r.<br />
fiimdi flu soruyu sorabiliriz: fiair bu<br />
kelime ve terkipleri kullanmak suretiyle<br />
“da¤dan da¤a gezen bir ceylan yavrusunun<br />
elden kaçmas›na hay›flan›fl›n›” m›<br />
anlatmak istemektedir? ‹lk bak›flta böyle<br />
görünmekle birlikte irreel varl›k alan›n›n<br />
ikinci tabakas› olan obje/nesne tabakas›na<br />
geçildi¤inde tesbit edilecek objelerle<br />
farkl› yorumlara kap› aç›lacakt›r.<br />
Bu tabakada kelime öbekleri ve cümle/m›sralar<br />
oluflturma faaliyeti söz sanatlar›n›<br />
(istiare, mecaz, benzetme, mübala¤a<br />
vb.) da beraberinde getirecektir.<br />
Esasen flairin sanatkârl›¤›, di¤er<br />
bir ifadeyle eserinin derinli¤i de, bu tabakada<br />
kendini gösterir. Çünkü sanat<br />
bir objektivasyon (nesnesellefltirme) faaliyetidir,<br />
demifltik. Sanatkâr kendini<br />
ifade etmek için müracaat etti¤i nesnel<br />
âlemden baz› objeler seçer. Bu objeleri,<br />
iç âlemini yans›tacak flekilde, baflkalaflt›rarak,<br />
yeni bir terkip halinde sunar.<br />
fiiirde obje, imge ad›na, “yavrunun<br />
gitmesi, ota¤›n ›ss›z kalmas›, sâkîlerin<br />
meclisten ayak çekmesi, da¤dan da¤a<br />
göçen ceylan, çiçe¤in yerini dikenin, neflenin<br />
yerini feryad›n, Süleyman taht›n›<br />
y›lan›n almas›, flairin dehr elinden, çiçeklerin<br />
bülbülün terkinden dolay› a¤lamas›<br />
gibi ifadeler bize aflk duygusu ile<br />
birlikte ve ondan da öte derin bir hüznü,<br />
bir ›st›rab› hissettirmektedir.<br />
fiiirde imgesel (imaginative) de¤er<br />
aç›s›ndan “yurt, yavru, ceylan, da¤, ba¤,<br />
dehr” kelimeleri öncelikle dikkatimizi<br />
çeker. Özellikle “yurt” ve “yavru” vurgulanmas›<br />
gereken imgelerdir.<br />
Tabiattan seçti¤i somut objeleri<br />
kullanarak meydana getirdi¤i anlam<br />
dünyas› ile flair, neyi amaçlam›fl olabilir?<br />
Niyeti çiçekten, ceylandan, da¤ veya<br />
ba¤dan bahsederek bir manzara tasviri<br />
çizmekten mi ibarettir? fiair/sanatkâr<br />
http://www.millifolklor.com 175
Change language