You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
fieriat toplumumuzda idarî sistem<br />
olarak kalkmakla birlikte dinî terim olarak<br />
yaflamaya devam ediyor.<br />
Bekârl›k sultanl›k.<br />
sultan is.Ar. Müslüman, özellikle<br />
sünnî hükümdarlar›n kulland›klar› unvan,<br />
padiflah. (Türkçe S., 1988:1346)<br />
Türk toplumunda hilâfet ve saltanat›n<br />
ilgas›yla bu kelime günlük hayatta<br />
sevgi ifadelerinde yaflamaya devam ediyor.<br />
Sultan›m, gönüller sultan› vb.<br />
Davac›n kad› olursa, yard›mc›n<br />
Allah olsun.<br />
kad› is.Ar. Kâdî, tar. Tanzimat’a<br />
kadar her türlü davalara, Tanzimat’la<br />
Medenî Kanun aras›ndaki dönemde ise<br />
yaln›z evlenme, boflanma, nafaka, miras<br />
davalar›na bakan mahkemelerin baflkanlar›na<br />
verilen ad. (Türkçe S., 1988:<br />
755)<br />
Bugünkü Türk toplumunda kad› sadece<br />
bir kaç kelime ve kavramda yaflamaya<br />
devam eder. Kad›köy (‹stanbul’da<br />
Anadolu yakas›nda bir semt), kad› k›z›.<br />
Dervifl dervifli tekkede,(Hac› hac›y›<br />
Mekke’de) .<br />
dervifl is. Far. dervîfl.Bir tarikata<br />
girmifl, onun yasa ve törelerine ba¤l›<br />
kimse. (Türkçe S., 1988:362)<br />
Tekke ve zaviyelerin kapat›lmas›yla<br />
dinî kullan›mdan kalkan kelimelerden<br />
biri de dervifl olmakla birlikte, halk<br />
aras›nda “dervifl gibi adam” gibi flekillerle<br />
yaflamaya devam eder. Ayr›ca dervifl<br />
özel ad veya soy ad olarak da kullan›lmaktad›r.<br />
Elifin hecesi var, gündüzün gecesi<br />
var.<br />
Elif Arap alfabesinin birinci harfidir.<br />
Harf ‹nk›lâb›yla kullan›mdan kalkan<br />
bu ses, Kur’an okuyanlar, tarih ve<br />
edebiyatla u¤raflanlar ve eski eser araflt›rmac›lar›<br />
taraf›ndan kullan›lmaya devam<br />
ediyor.<br />
Ayr›ca Türk toplumunda çok eski<br />
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60<br />
zamanlardan beri en çok kullan›lan özel<br />
isimlerden birisidir.<br />
Hac›, hac› olmaz gitmekle Mekke’ye;<br />
dede, dede olmaz gitmekle<br />
tekkeye.<br />
dede is.(metinde) Mevlevî tarikatinde<br />
çile doldurmufl olan dervifllere verilen<br />
isim. (Türkçe S., 1988:344)<br />
Dede, atasözündeki anlam›yla bugün<br />
kullan›lm›yor. Ama yine ayn› anlamla<br />
Gâlip Dede, Dede Efendi, Esrâr<br />
Dede, Vehbî Dede gibi bilinen isimlerde<br />
yaflarken, anne ve baban›n babas›na da<br />
dede denilmeye devam ediliyor.<br />
Herkesin yoruldu¤u yerde han<br />
yapmazlar.<br />
Hanlar da eskiden otel görevindeydi.<br />
Bugün bu amaçla kullan›lmayan<br />
hanlar tarihî yerler veya müzelerde yaflamaya<br />
devam ediyor. Ayr›ca büyük ifl<br />
merkezlerine de bu isim veriliyor. Gürün<br />
Han, Arflimidis Han, gibi. Ayr›ca K›r›khan<br />
(Hatay), Kad›nhan› (Konya),<br />
Nall›han (Ankara) gibi.<br />
Körler memleketinde flafl›lar padiflah<br />
olur.<br />
Padiflahl›k da sultanl›k gibi ink›lâplarla<br />
birlikte sosyal kullan›mdan kalkm›fl<br />
kelimelerdendir. Bu kelime de günlük<br />
kullan›mda yaflamaya devam ediyor.<br />
Padiflah sofras›, padiflah macunu gibi.<br />
Mazlumun ah›, indirir flah›.<br />
flah is. Far. ‹ran veya Afgan hükümdar›.<br />
Yine flah kelimesi idarî ve mülkî terimler<br />
d›fl›nda yaflamaya devam ediyor. “<br />
Beni buradan flah› gelse indiremez.” gibi.<br />
D. Zamana ve Sosyal Kullan›ma<br />
Göre De¤iflmeler.<br />
Ba¤›n tafll›s›, kad›n›n saçl›s›.<br />
Zamanla estetik kavramlar de¤iflmektedir.Eskiden<br />
kad›n›n saç› ziyneti<br />
olarak uzat›lmas› muteberdi. Bugünün<br />
çal›flan modern kad›n tipinde pratik ve<br />
http://www.millifolklor.com 125
Change language