MİLLİ FOLKLOR 60. Sayı (Pdf)

Ankara’ya gelene dek çal›flt›¤› tüm yörelerde
i¤ne oyas› ile ilgili araflt›rmalar yaparak
malzeme toplayan Firuzan fiahman,
azalan bir ilgiyle klâsik normlarda
üretimi sürdürülen i¤ne oyas›n›, genç nesillere
sevdirmek ve dünyaya tan›tmak amac›n›
kendine hedef olarak seçmifltir. Sanatç›,
eski motifleri, kendi tasar›m› olan motiflerle
modernize ederek i¤ne oyas› tablolar›n›
meydana getirmifltir. Bir tabloya üç ilâ
on sekiz ay aras›nda zaman ay›ran sanatç›,
hayat›n›n önemli bir bölümünü bu sergide
yer alan eserleri üretmeye adam›flt›r.
Nermin Serdar “Türk El ‹fllemelerinden
Oyalar ve Oyac›l›k Sanat›” adl› makalesinde
“Oyalar kullan›lacak eflyan›n rengine
göre düflünülmüfltür. Bulufllar, kompozisyonlardan
ziyade motiflere ait olup
oya sanatç›s›n›n muhayyilesi üzerinde daha
fazla ifller. En zengin kompozisyon ve
motiflere i¤ne oyalar›nda rastlan›r.” demektedir
(Serdar 1968: 37). Bu durumu Firuzan
fiahman’›n eserlerinde de görmek
mümkündür. K›rk eserden oluflan bu sergi
otuz y›lda meydana getirilmifltir. Sanatç›n›n
eserlerindeki motif ve dizayn tamam›yla
kendisine aittir.
Örgü tekni¤inde örgü bittikten sonra
kitre, zamk veya yumurta ak› sürülerek
sertlik kazand›r›lmas› yöntemi, Firuzan
fiahman’›n tablolar›nda bulunmamaktad›r.
Sanatç›n›n bu yöntemin i¤ne oyas›n› daha
güzel gösterdi¤ini kabul etmekle birlikte,
kendi hünerine güvenerek bu tekni¤i kullanmam›flt›r.
Firuzan fiahman’›n eserlerinde kulland›¤›
ipler, i¤ne oyas›nda kullan›lan di-
¤er iplere nazaran daha incedir. Bu iplerin
baz›lar›n› Bursa’da yapt›ran sanatç›, baz›lar›n›
da Amerika ve Fransa’dan sat›n alm›flt›r.
Günde on iki ilâ on dört saat aras›
çal›flarak ancak bir yaprak yapabildi¤ini
söyleyen Firuzan fiahman, bu sanatla,
emekli olduktan sonra daha fazla ilgilenme
f›rsat› bulmufltur. Eflinin görevi gere¤i
Anadolu’nun pek çok yerini gezip malzeme
toplayan fiahman, Anadolu kad›n›n›n kulland›¤›
motifleri sanatç› gözüyle incelemifltir.
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60
Do¤ay›, özellikle de çiçekleri kendine
örnek alarak i¤ne oyas›na yeni bir boyut
kazand›ran Firuzan fiahman’›n eserlerinde
gül motifi a¤›r basmaktad›r. Bunu tablolar›n
isimlerinden de anlamak mümkündür:
“Güllerin Dans›”, “Hazan Gülleri”, “Yaban
Gülü”, “Yaln›z Güller”, “Gülün Tebessümü”,
“Gül Çiçek”, “‹çimde Açan Pembe
Güller”, “Solan Gül”, “Yediveren” ve “Güllerin
Kardeflli¤i”. Eserlerinde menekfle,
çi¤dem, nergis, gelincik gibi çiçeklere de
yer veren sanatç›, bu tablolar›n› da flöyle
isimlendirmifltir: “Menekfleli Bahar”, “Nergizvari”,
“Hercai Menekflem”, “Çi¤dem Özlemi”,
“Gelincik Rüyas›”, “Çi¤demce”, “Badem
Çiçekleri” ve “Mini Mine”.
Firuzan fiahman, tablolar›n› olufltururken
detaylara çok özen göstermifl, bunu
da yarat›c› gücü ve konsantrasyonuyla birlefltirmifltir.
Eserlerinde hep k›rm›z›, mor,
sar›, pembe, fuflya gibi canl›, çarp›c› renkler
kullanm›flt›r. “Mavifl”, “Yaz Günefli”,
“Akflam Günefli”, “Yaz Güzeli”, “Atefl Bahçesi”,
“Pembelim” ve “Mor Sultan” bunlardan
baz›lar›d›r.
Firuzan fiahman, eserlerine otuz y›l
içinde biriken tüm duygular›n› da aktarm›fl,
bunlar› kulland›¤› renkler ve motiflerle
harmanlam›flt›r. “Parmaklar›mdaki Sevgi”,
“Özlem”, “Yüre¤imdeki Coflku”, “Gönüllerin
Dili”, “Uykusuz Gözler”, “Sevdal›
Gönül”, “Gülücükler”, “‹¤neden Gönüllere”,
“Sempati” ve “Bir Tutam Sevgi” duygular›n›n
birer yans›mas›d›r. Sanatç›n›n “Beflinci
Mevsim”, “Karlar›n Gelini”, “Bir Tutam
Bahar”, “Potbori” ve “Yaban Üzümü” olmak
üzere befl eseri daha bulunmaktad›r.
Sonuç olarak i¤ne oyas› Firuzan
fiahman ve sanatç› kiflili¤e sahip Anadolu
kad›nlar›yla varl›¤›n› hâlâ canl› bir flekilde
devam ettiren nadide bir Türk el sanat›d›r.
Bu el sanat› günümüzde modac›lar› da
etkisi alt›na almaktad›r. 21 Haziran 2003
tarihli Hürriyet gazetesinde ç›kan “‹⁄NE
OYASI DÜNYA MODASINI ETK‹LEYE-
B‹L‹R M‹?” adl› yaz›daki birkaç ifadeye
dikkat çekmek istiyorum. Yaz›n›n bafllang›c›nda
flöyle deniyor: “Türk haz›r giyim sektörü,
önümüzdeki hafta bafllayacak kongre-
http://www.millifolklor.com 235