MİLLİ FOLKLOR 60. Sayı (Pdf)

mak ve kel bafll Bu kelime kaba dilde
bugün de erkeklik organ› olarak geçer;
eski anlama hiç kullan›lmaz.
El yumru¤u yemeyen kendi
yumru¤unu bozdo¤an san›r.
bozdo¤an tar.Yeniçeri taraf›ndan
kullan›lan ve atlar›n e¤erlerine as›l› duran
alt› toplu gürz. (Türkçe s.,
1988:1395) Bugün bozdo¤an sadece bir
flahin türü ve Bozdo¤an Kemeri olarak
özel isimlerle kullan›l›r.
Evvel taam, sonra kelâm.
ta‘âm is.Ar.esk. Yemek, yiyecek.
(Türkçe S., 1988: 2105)
Bu kelime de bugün baz› kal›plarda
geçmektedir. Turfanda sebze ve meyvenin
geçerli oldu¤u zamanlarda -serac›l›-
¤›n tam geliflmedi¤i zamanlarda- yaz›n
veya k›fl›n ilk yenen meyve ve sebze için
“ eski a¤›za yeni taam” denirdi.
Göz terazi, el mizan.
mizan is.Ar. esk.1. Terazi, 2. Tart›,
ölçü âleti. (Türkçe S.; 1988:1032) Mizan
kelimesi de bugün yaln›z “Bakal›m mizan
kurulunca ne yapacaks›n?” fleklinde
dinî kullan›mlarda geçer.
Kardeflten kar›n yak›n.
Burada kar›n kendi çocu¤u anlam›nda
kullan›lm›fl olmal›. Kar›ndafl- kar›n
benzerli ¤i ve “batn (bat›n)”anlam›ndaki
kar›n, çocuk olarak, do¤um periyodu,
do¤um olarak al›nd›¤›nda kar›n
muhtemelen çocuktur. Ayr›ca bu sözün “
Kar›ndafltan kar›n yak›n, kulaktan burun
yak›n” fleklini de görürüz. Ömer
As›m Aksoy da kar›n› çocuk olarak al›r.
(Atasözleri ve.D.S., 1971:283)
Kes parma¤›n› ç›k pazara, em
buyuran çok olur.
em. ilâç (D.L.Türk,1972:37)
Ot em kalmad› kör neçe k›ld›lar-
Yarafl›k ne erse an› k›ld›lar. “ Ot ve ilâç
ne gerekse kulland›lar. Lâz›m olan her
fleyi denediler.
Kereg tut otac› kereg erse kam-
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60
Ölüglike hergiz as›g olmaz em. “ ‹ster flaman
tut, istersen hekim; ölüme ilâc›n asla
faydas› yoktur.” ‘ K. Bilig, 1979:
bey.1061, 1044)
K›rk y›lda bir ölet olur, eceli gelen
ölür.
ölet is. hlk.Öldürücü hastal›k, salg›n,
k›ran.(Türkçe S., !988:1135)
Halk aras›nda “ K›rk y›l k›ran olmufl,
eceli gelen ölmüfl” flekli daha çok
kullan›l›r.
Kötürümden aksak, hiç yoktan
torlak ye¤dir.
torlak s. 1. Genç, toy.2. Henüz evcilleflmemifl,
al›flmam›fl (hergele) 3. is Dervifl,
Bu kelime de dilimizde yok olmufl
gibidir.
Küpe küp deyince küp, adam
düp derler.
dübb..is Ar. ay›.
Tamamen kullan›mdan kalkm›fl olmakla
birlikte, yafll›larca dübb-i ekber
ve dübb-i asgar “ Büyükay› ve Küçükay›”
fleklinde astronomi terimi olarak kullan›l›yor.
Mal› ongun olan›n ad›, ang›n
olur.
ongun Çok verimli, bol, eksiksiz.
(Türkçe S.; 1988:1110)
Ang›n ve ongun kelimeleri de kullan›mdan
düflmüfl kelimelerdendir.
Miyanc›n›n kesesi bol olur.
miyanc› Osm. miyân-dâr. Far. s.
Meyanc›, arac›. (Devellio¤lu, 11986:78)
Kelimeyi Osmanl› Türkçesinden bir
kelime fleklinde kullan›lm›fl olarak görüyoruz.
Tabiî bu kelime de art›k bu flekliyle
kullan›lm›yor.
Müft olsun da, zift olsun.
müft s.Far. Bedava, belefl
Bu kelime de kullan›mdan tamamen
kalkm›fl durumdad›r.
Mürüvvete endâze olmaz.
endâze is. Far.esk. Altm›fl befl santi-
http://www.millifolklor.com 123