MİLLİ FOLKLOR 60. Sayı (Pdf)

Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60
yapan ya da en az›ndan ça¤r›fl›m›, ifl koluyla
tezat teflkil etmeyen kelimelerden
oluflmaktad›r. Az olmakla birlikte baz› ifl
yeri isimlerindeki belirtenler, ça¤r›fl›m
aç›s›ndan nötr durumdad›r ki bu belirtenler
genellikle flah›s ad veya soyadlar›ndan
oluflmaktad›r: “Bülent Kundura,
Erdal Kasetçilik, Feyza Kuyumcu, Hakan
Color, Tetiker Kuyumculuk”. Baz›
ifl yeri adlar›ndaki belirtenler ise, bize
göre ça¤r›fl›m aç›s›ndan ifl koluyla uyuflmamaktad›r.
Örne¤in “Büflra Lahmacun,
Çal›kuflu Oto Y›kama, Çilek Sarrafiye,
Elif Ocakbafl›, Esra Pide F›r›n›,
Gizem Bilgisayar, Gonca Yemekçilik,
Herford Pide F›r›n›, Kardelen Kundura,
Kardelen Pide F›r›n›, Kuzu Pide F›r›n›,
Müzdelife Etli Pide Salonu, Tu¤çem
Kundura” gibi ifl yeri adlar›ndaki
“büflra, çal›kuflu, çilek, elif, esra, gizem,
gonca, herford, kardelen, kuzu, müzdelife,
tu¤çem” gibi belirtenlerle ifl kolu aras›nda
mana ve ça¤r›fl›m aç›s›ndan bir
ba¤lant› yoktur. Ba¤lant› olmad›¤› gibi
bizce bu isimlerdeki belirtenlerle belirtilenler
aras›nda bir kan uyuflmazl›¤› bulunmaktad›r.
O bak›mdan ifl yerlerine
ad verilirken bu tür hususlara da dikkat
edilmesi gerekmektedir.
Sivas’taki ticarî iflletme adlar›, söz
dizimi aç›s›ndan yüzde altm›fla yak›n bir
oranda eksiltili yap›dad›r. Eksiltili yap›da
ifl yeri ad›ndaki özel isimler, daha
vurgulu bir biçimde ön plana ç›kar›lmak
için “salonu, ma¤azas›, dükkan›, hanesi”
gibi genel anlaml› belirtilen kelimeler
kullan›lmaz. Yani belirtilen durumundaki
kelimelerin ne oldu¤u yüzde yüz
anlafl›laca¤› için bunlar›n yeri bofl b›rak›l›r.
Türkçe bu tür eksiltili yap›lara uygundur
(Börekçi 1993: 131). “Afacan Bebe,
Akkayalar Ticaret, Alt›nyayla Kundura,
Bahtiyar Giyim, Bereket Kuyumcu,
Büflra Baklava, Can Kebap, Dede - Nine
Moda, Gizem Kuaför, ‹pek Temizlik, Okyanus
‹letiflim” örneklerinde görüldü¤ü
gibi bütün bu ifl yeri isimlerinin sonuna
“ma¤azas›, hanesi, dükkan›, salonu, evi”
gibi kelimeler eklenmesi gerekti¤i halde
bunlar›n yeri bofl b›rak›lm›fl ve böylece
eksiltili yap› oluflturulmufltur. Fakat bu
tür yap›ya sahip isimlerle de meram anlat›labilmektedir;
hem de ifl yerine verilen
esas isim daha da vurgulanarak ve
kelime tasarrufu yap›larak. Yine söz dizimi
aç›s›ndan Sivas’taki iflletme adlar›n›n
ço¤unun isim tamlamalar›ndan olufltu¤unu
da söyleyebiliriz. “Ak Manav,
Büyük Dershane, Gözde Optik, Güzel
Lüks H›rdavat, ‹timat Market, Öncü
Süper Market, Titiz Kuru Temizleme”
örneklerinde oldu¤u gibi baz› ifl yeri adlar›
ise s›fat tamlamalar›yla kurulmufltur.
Fakat bunlar›n say›s›, isim tamlamalar›yla
kurulanlara göre oldukça azd›r.
Baz› iflletme adlar› da tek kelimeden
oluflmaktad›r ve yine bunlar›n say›s› da
azd›r: “Hatemo¤lu, ‹çtenlik, Pazaristan”
gibi. Tek kelimeden oluflan ifl yeri adlar›na
“Abbate, Collezione, Metro” gibi marka
ad›ndan oluflanlar› da ekleyebiliriz.
Türkçe söz diziminde belirten bafl
tarafta, belirtilen ise sonda bulunmaktad›r.
Bat› dillerinde ise durum bunun tam
tersidir. Sivas’taki baz› iflletme adlar›n›n,
Bat› dillerinin -özellikle de ‹ngilizcenin-
söz dizimine uygun biçimde oluflturuldu¤u
görülmektedir: “Butik Adres,
Butik Canpolat, Butik Center, Butik C›nc›k,
Butik Classman, Butik Faruk, Butik
Gökhan, Butik Deyzi, Butik Hayrettin,
Butik Nesimi, Butik Onur, Butik Osman,
Butik Sema, Eczane Ka¤an, Foto Alpay,
Foto Kenan, Foto Necmi, Foto Nuri, Foto
Sema, Galeri Adnan, Galeri Pabuç, Galeri
Yusuf, Kuaför Fethiye, Kuaför Gülhan,
Kuaför Yunus, Otel Mad›mak, Salon
Med Cezir, Stüdyo Ersin, Stüdyo Net,
Stüdyo Nil, Stüdyo Sima”. Türkçenin
söz dizimine ayk›r› olan bu isimler, derledi¤imiz
adlar içerisinde % 6’l›k bir paya
sahiptir ve bunlar, iflletme adlar›nda-
146 http://www.millifolklor.com