You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60<br />
mescitlerde mumla ayd›nlatma yap›labilir.<br />
C. Kelime Kaybolmas›.<br />
Anadan olur daya, hamurdan<br />
olur maya.<br />
dad› (daya) is. Far. dâdû Çocuk bak›m›<br />
ile görevlendirilmifl kad›n. (Türkçe<br />
S., 1988:327)<br />
dâye is. Far. dad›. Bir veya bir kaç<br />
çocu¤u bakmaya mahsus hizmetçi kar›(Kamus<br />
T. 1969: 602)<br />
Kelimenin Osmanl› döneminde “taya”<br />
olarak kullan›ld›¤› da bilinmektedir.<br />
Bu arada adreslere bu flekliyle yans›m›flt›r.<br />
‹stanbul Selimiye, Çiçekçi semtinde<br />
Taya Kad›n soka¤› vard›r. Yine ‹stanbul<br />
Gaziosmanpafla’ya ba¤l› “Taya Kad›n”<br />
köyü vard›r.<br />
Yine Kars’›n Arpaçay ilçesine ba¤l›<br />
Do¤ruyol Buca¤›nda “Tayakaya” adl› bir<br />
mevkî vard›r, ama bu kelime muhtemelen<br />
< taya-k kaya’dan gelmektedir.<br />
Dede Korkut Kitab›’nda Dirse Han<br />
O¤lu Bo¤aç Han Boyunda “ O¤lançug›n›<br />
dayalara virdi saklatd›.” fleklinde geçer.<br />
(Dede K., 1964:5)<br />
Bugün dad› veya dad›l›k bitmifltir.<br />
Eski ‹stanbul konaklar›nda. Tanzimat’›n<br />
son dönemlerine kadar var olan<br />
bu müessese, yerini, Servet-i Fünûn döneminde<br />
yerini yabanc› mürebbiyelere<br />
b›rakm›flt›r. Aflk-› Memnu’daki Matmazel<br />
de Courton gibi.<br />
Arfl›n mal› kantar ile sat›lmaz.<br />
aflr›n is. esk.Yaklafl›k olarak<br />
68cm’ye eflit uzunluk ölçüsü. (Türkçe S.,<br />
1988:88)<br />
kantar is.Ar. kintâr.1. A¤›rl›k s›f›rken<br />
yatay duran bir kald›raç koluna dik<br />
olarak tutturulmufl bir ibrenin sapmas›yla<br />
kütleleri tartan araç.2. Tart›lacak<br />
kütle alttaki çengele tak›l›nca sarmal<br />
veya ba¤l› olan ve normal olarak s›f›r›<br />
gösteren bir okun yanlarda gösterilmifl<br />
a¤›rl›k birimleri hizas›na gelmesiyle<br />
kütle a¤›rl›¤›n› belirleyen bir tür tart›<br />
âleti, el kantar›.3. Baskül. 4. esk. 56.452<br />
kg a¤›rl›¤›nda ve 44 okkal›k bir a¤›rl›k<br />
birimi. (Türkçe S., 1988: 1190)<br />
Osmanl› Türk toplumunda kullan›lan<br />
bu ölçü âleti modern tart› ve ölçü âletlerine<br />
geçildikten sonra terkedilmifltir.<br />
Ayyar tilki art aya¤›ndan tutulur,<br />
zeyrek kufl iki aya¤›ndan tutulur.<br />
ayyar s.Ar. ‘ayyâr esk. Doland›r›c›,<br />
hilekâr. (Türkçe S., 1988:118)<br />
zeyrek is. Far. zîrek Anlay›fll›, uyan›k,<br />
zeki. (Türkçe S., 1988:1670)<br />
Bugün ayyar ve zeyrek kelimeleri<br />
hiç kullan›lmaz. Yaln›z ‹stanbul’da bir<br />
semt ad› olan Zeyrek ve Zeyrek yokuflu<br />
bu adlar›yla yaflamaya devam eder.<br />
A¤›r ol, batman gel.<br />
batman is.esk. Miktar› bölgelere ve<br />
tart›lacak fleylere göre de¤iflen eski bir<br />
a¤›rl›k ölçüsü. (Türkçe S., 1988:158)<br />
Bu a¤›rl›k ölçüsü de yerini modern<br />
ölçü ve tart› âletlerine b›rakm›flt›r.<br />
A¤›r ol ki molla desinler.<br />
molla is.Ar. mevlâ. 1. tar. Büyük<br />
kad›. M›s›r Kad›s›. 2. Medrese ö¤rencisi.3.<br />
esk. Büyük bilgin (Türkçe S.,<br />
1988:1033)<br />
Osmanl›’da hem idarî hem ilmî bir<br />
unvan olan mollal›k, iki yönlü ve çok k›ymetli<br />
bir pâye idi. Ayr›ca medrese ö¤rencilerine<br />
de molla denmesi, bu unvan›n<br />
bilimsel kademelerde bafllangݍ olarak<br />
de¤er kazand›¤›n› da gösterir. Bu arada<br />
mollal›k medreselerde ikinci derecede<br />
ö¤reticiliktir.<br />
Bugün molla kelimesi yine kurum<br />
ve yer adlar›nda yaflamaktad›r. Molla<br />
Güranî ‹lkokulu, Paflabahçe Saip Molla<br />
Caddesi gibi.<br />
Ahmak gelin yengesini halay›¤›<br />
san›r.<br />
halay›k is.Ar. halâ‘ik. Kad›n köle,<br />
cariye. (Türkçe S.,1988: 931)<br />
120 http://www.millifolklor.com
Change language