Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Millî Folklor, 2003, Y›l 15, Say› 60<br />
(Erzurum, Kars yöresi) hem saz çal›p –<br />
türkü söyleyen, hem de destan anlatan<br />
afl›klar, Orta Asya’daki ozan- baks› tipi<br />
ile Bat› Anadolu’daki (‹stanbul, Bursa)<br />
Afl›k-Meddah tipleri aras›nda geçifl merhalesini<br />
temsil etmekteler.<br />
Anadolu ve Azerbaycan’da bu anlat›m<br />
sanat› her ne kadar Fars ve Arap geleneklerinden<br />
etkilense de (‹ran edebiyat›<br />
örnekleri ve ‹slamî hikayeler), bu etkilenme<br />
sadece konu aç›s›ndan olmufl,<br />
anlat›m tekni¤i ve dramatik ö¤eler aç›s›ndan<br />
Türk geleneklerini korumufl ve<br />
gelifltirmifltir. Örne¤in, kam törenleri s›ras›nda<br />
kam›n farkl› seslerle söylefli (diyalog)<br />
yapmas›, insan, hayvan, nesne,<br />
do¤a seslerini, insan ve hayvan hareketlerini<br />
taklit etmesi, mimikler, tiplerdeki<br />
kiflilefltirme unsurlar› vs. aynen meddah<br />
sanat›nda görülmektedir. Kam›n, tefini<br />
ve tokma¤› yerine göre kalkan, kay›k,<br />
ok, k›l›ç, binek hayvan› vs. yerine kulland›¤›<br />
gibi meddah da elindeki sopay› /<br />
bastonu ayn› amaçlarla kullanmaktad›r.<br />
19. yüzy›lda M.F. Ahundzade (1850)<br />
ve ‹. fiinasi (1861) taraf›ndan yaz›lan ilk<br />
Avrupa tipi oyunlarla Türk tiyatrosu yeni<br />
bir döneme girmifl, zaman›n flartlar›na<br />
uygun bir tiyatro sistemi ve kültürü<br />
geliflmeye bafllam›flt›r. Ça¤dafl Türk tiyatrosu<br />
flekil ve teknik aç›s›ndan her ne<br />
kadar Avrupa tiyatrosunu örnek alsa da<br />
temelinde Türk kültürü ve gelenekleri<br />
yatmaktad›r.<br />
KAYNAKÇA<br />
1. Alekseyev N.A. Ranniye Form› Religii Tyurkoyaz›çn›h<br />
Narodov Sibiri / Sibirya Türk Halkar›nda<br />
‹lkel Din fiekilleri, Novusibirsk, 1980<br />
2. Alekseyev N.A.fiamanizm Tyurkoyaz›çn›h Narodov<br />
Sibiri/ Sibirya Türk Halklar›nda fiamanizm,<br />
Novosibirsk, 1984<br />
3. Allahverdiyev M. Azerbaycan Halk Teatr› Tarihi.<br />
Bak›, 1978<br />
4. And M. Geleneksel Türk Tiyatrosu. Ankara,<br />
1969<br />
5. And M. 100 Soruda Türk Tiyatrosu Tarihi. ‹stanbul,<br />
1970<br />
6. And M. Dünyada ve Bizde Gölge Oyunu. Ankara,<br />
1977<br />
7. And M. Türk Tiyatrosu’nun Evreleri. Ankara,<br />
1983<br />
8. Avdeyev A.D. Proishojdeniye Teatra / Tiyatronun<br />
Menflei – Leningrad – Moskova, 1959<br />
9. Basilov N.A. ‹zbranniki Duhov / Ruhun Seçtikleri.<br />
Moskova, 1984<br />
10. Drevniye Obryad›, Verovaniya i Kult› Narodov<br />
Sredney Azii/ Orta Asya Halklar›n›n Eski Tören,<br />
inan›fl ve Kültleri, Moskova, 1986,<br />
11. Elçin fi. Anadolu Köy Orta Oyunlar› (Köy Tiyatrosu)<br />
2. Bask›, Ankara, 1977,<br />
12. Elçin Ressam . Ellik Tamaflalardan. 3. Cütçü<br />
fiumu Hasretinde. Gobustan Dergisi, Bakü,<br />
1976, say›.4<br />
13. Frezer J.J. Zolotaya Vetv/ Alt›n Dal.- Moskova,<br />
1984<br />
14. Gordlevski V.A. ‹z Nastoyasçego ‹ Profllogo<br />
Meddahov v Tursii/ Türk Meddah›n›n bugünü ve<br />
geçmifli. – Seçilmifl Eserleri, c. 2., Moskova, 1961<br />
15. Hudyakov ‹.A. Kratkoe Opisanie Verhoyanskogo<br />
Okruga / Verhoyansk Vilayetinin k›sa Tasviri-Leningrad,<br />
1969<br />
16. Jacob G. Türkische Litteraturgeschichte in Einzeldarstellungen.<br />
Heft I. Das Türkische Schattentheater<br />
. Berlin, 1900<br />
17. Jacob G. Vortrage Türkischer Meddah’s (mimischer<br />
Erzahlungkünstler). Berlin 1904<br />
18. Kazmaz S. Köy Tiyatrosu, Ankara, 1950<br />
19. Kenin- Lopsan M.B. Obryadovaya Praktika i<br />
Folklor Tuvinskogo fiamanizma. Konets XIX.<br />
–Naçalo XX v./Tuva fiamanizminde Tören Pratikleri<br />
ve Folklor. 19.yy sonu – 20.yy bafllar› –<br />
Novosibirsk. 1987<br />
20. Köprülü M.F. Meddah, Türkiyat Mecmuas›, c.1,<br />
‹stanbul, 1925<br />
21. Kudret C. Karagöz I. Ankara, 1968; II. Ankara,<br />
1969; III.Ankara, 1970<br />
22. Kudret C. Orta oyunu, Ankara, 1973<br />
23. Kunos ‹. Das türkische Volksschauspiel - Orta<br />
Ojnu. Leipzig, 1908<br />
24. Menzel T. Meddah, Schattentheater.und Orta<br />
Ojnu. Praj, 1941<br />
25. Pirverdio¤lu A. Bilimde Avrupa Merkezcili¤i<br />
ve Türk Kültürü, Yeni Türkiye Dergisi, Say› 15,<br />
May›s, Haziran 1997<br />
26. Pirverdio¤lu A. Dede Korkut ve fiamanizm.<br />
Uluslar aras› Dede Korkut bilgi flöleni, AKM yay›nlar›,<br />
Ankara, 2000<br />
27. Potanin G.N. Oçerki Severo- Zapadnoy Mongolii/<br />
Kuzey-Bat› Mo¤olistan Hakk›nda Denemeler,<br />
- St.Petrsburg, 1883<br />
28. Potapov L.P. Ohotniçyi Poverya ‹ Obryad› u Altayskih<br />
Tyurkov/ Altay Türklerinde Avc›l›k Gelenek<br />
ve ‹nançlar›. “Kultura i Pismennost Vostoka”,<br />
c.5, Baku, 1929<br />
29. Rahmanov M. Uzbekskiy Teatr s Drevneyflih<br />
Vremyon do 1917 goda/En Eski Dönemlerden<br />
1917 Y›l›na Kadar Özbek Tiyatrosu, Taflkent,<br />
1981<br />
30. Ritter H. Karagös. Türkische Schattenspiel . I.<br />
70 http://www.millifolklor.com
Change language