slâm ahlâkı

olmaz. Fitne, döğülmek gibi küçük ise, müstehab olur. Fitne büyükve tehlükeli ise, emr-i ma’rûf yapması harâm olur. Emr-i ma’rûfuyumuşak yapmak vâcibdir. Sertlik, fitneye sebeb olur. Müslimânave zimmî kâfire karşı, silâh ile işâret etmemeli, bunlara da, zulm,işkence yapmamalıdır. (Şir’a)dan terceme temâm oldu.MÜDÂHENE VE MÜDÂRÂ30 - Kudreti olduğu, gücü yetdiği hâlde, harâm işliyene mâni’olmamak müdâhene olur. Harâmı işliyene veyâ yanında bulunanlaraolan saygısı yâhud dîne olan bağlılığının gevşekliği, müdâheneyesebeb olmakdadır. Fitne olmadığı, ya’nî dînine veyâ dünyâsınaveyâ başkalarına zarar olmadığı zemân, harâm ve mekrûh işliyenemâni’ olmak lâzımdır. Mâni’ olmamak, susmak harâm olur.Müdâhene etmek, harâm işlemeğe râzı olmağı gösterir. Susmakçok yerde iyidir. Fekat, hakkı, hayrı söyliyecek yerde susulmaz. YâResûlallah! Geçmiş ümmetlerden bir kısmına zelzele ile azâb yapıldı.Toprak altında kaldılar. Bunların arasında sâlihler [iyi insanlar]de vardı, denildikde, (Evet, sâlihler de birlikde helâk oldular.Çünki, Allaha isyân olunurken susmuşlardı. Onlardan ayrılmamışlardı)buyuruldu. Hadîs-i şerîfde, (Ümmetimden bir kısmı, kabrlerindenmaymûn ve hınzır şeklinde kalkacaklardır. Bunlar Allahüteâlâya isyân edenlerin arasına karışanlar, onlarla berâber yiyipiçenlerdir) ve (Allahü teâlâ, bir âlime ilm ihsân edince, Peygamberlerdenaldığı gibi, bundan da mîsâk alır) buyuruldu. İlmini, lâzımolduğu zemân söylemekden çekinmiyeceğine söz verir. (Birkimse, Allahü teâlânın ihsân etdiği ilmi, lâzım olduğu zemân söylemezse,kıyâmet günü boynuna ateşden tasma takılacakdır) hadîs-işerîfi ve Nisâ sûresinin, (Kendilerine ilm ve hidâyet verdiğimizkimseler, ilmlerini insanlardan saklarlarsa, Allahın ve la’netedenlerin la’netleri, bunların üzerine olsun!) meâlindeki otuzaltıncıâyet-i kerîmesi, müdâhene etmenin harâm olduğunu göstermekdedir.Müdâhenenin zıddı, karşılığı, (Gayret) ve salâbetdir. Mâidesûresinde ellidördüncü âyet-i kerîmesinde meâlen, (Allah yolundacihâd ederler, kötülenmekden korkmazlar) buyuruldu. Dinde, gayretve salâbeti olanların mâlları ile, cânları ile ve sözleri ile ve kalemleriile, Allah rızâsı için cihâd etmeleri lâzım olduğu, bu âyet-ikerîmede bildirilmekdedir. Hadîs-i şerîfde, (Çok acı olsa da, hakkısöyleyiniz!) buyuruldu. Bir zâhid, Emevî halîfelerinin dördüncüsü,Mervânın yanında çalgı çalanları görünce, çalgı âletlerini kırdı. Mervân,bunun, arslanların arasına bırakılmasını emr etdi. Arslanlarınyanında, hemen nemâza durdu. Arslanlar, bunu, yalamağa başladılar.Bunu arslanların yanından alıp halîfeye getirdiler. Arslanlar-– 103 –