slâm ahlâkı

9- O gece ölürse, şehîd mertebesine erişir.10- Gündüz ölürse, şühedâ zümresine yazılır.Önce elleri yıkamak ve kurulamamak sünnetdir.Ta’âmdan sonra, sünneti yerine getirmek niyyeti ile, el yıkamanınaltı fâidesi vardır:1- Arş-ı rahman altında bir melek nidâ eder ki, (Yâ mü’min!Resûlullah “sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem” senden râzı oldu.)2- Bu ni’mete mahsûs sevâba nâil olur.3- Bedenindeki kıl sayısınca, sevâbı olur.4- Rahmet deryâsından nasîbi olur.5- Elinden akan damlaların adedince sevâb kazanır.6- Vefât etdikde, şehîd olur.[Allahü teâlânın emrleri iki dürlüdür: Emr-i tekvînî ve Emr-iteklîfî veyâ Emr-i teşrî’î.Emr-i tekvînî, Yaratmasını dilediği şeylere (Ol) demesidir. Oldeyince, hemen var olur. Hiçbir kimse, bu şeyin var olmasına mâni’olamaz. Herşeyin yaratılması için, belli şeyleri sebeb yapmışdır.Belli maddeleri, belli maddelerin yaratılmalarına sebeb yapdığıgibi, insanın maddî ve ma’nevî gücü, çeşidli enerjiler de, birçokşeylerin yaratılmalarına sebebdirler. Bir kuluna birşey ihsânetmek, iyilik vermek isterse, o kimseyi o şeyin sebebine kavuşdurur.Sebeb te’sîr etdiği zemân, O da dilerse, (Ol!) derse, o şey varolur. O dilemezse, hiçbirşey var olmaz. Hikmetini, yaratmasınısebeblerle örtmüş, gizlemişdir. Çok kimse, yalnız sebebleri görmekde,sebebler arkasındaki hikmeti, Onun yaratmasını anlıyamamakdadır.Bu anlayışsızlığı da, onun felâketine sebeb olmakdadır.Emr-i teklîfî, insanlara, yapmaları veyâ sakınmaları için verdiğiemrlerdir. Bu emrlerin yapılması, insanın irâdesine, dilemesinebağlıdır. İnsanı irâdesinde, dilemesinde serbest bırakmışdır.Fekat, insanın dilemiş olduğu şeyi yaratan, yine Odur. İnsan diledikdensonra, O da dilerse, yaratır. Dilemezse yaratmaz. Herşeyiyaratan, maddelere çeşidli te’sîrler, özellikler veren, yalnızOdur. Ondan başka yaratıcı yokdur. Ondan başkasında ülûhiyyetsıfatı bulunduğuna inanmak, başkasını Ona şerîk, ortak yapmakolur. Başkasını kendisine ortak yapanı, Kıyâmetde hiç afvetmiyeceğini, ona sonsuz ve çok acı azâblar yapacağını bildirmiş-– 328 –