slâm ahlâkı

sizden!) dedi. Selef-i sâlihînin, Eshâb-ı kirâmın, Velîlerin “rahmetullahiteâlâ aleyhim ecma’în” hayât hikâyelerini okumak da, iyihuylu olmağa sebeb olur.Kendinde kötü huy bulunan kimse, buna yakalanmanın sebebiniaraşdırmalı, bu sebebi yok etmeğe, bunun zıddını yapmağa çalışmalıdır.Kötü huydan kurtulmak, bunun zıddını yapmak için çokuğraşmak lâzımdır. Çünki, insanın alışdığı şeyden kurtulması müşkildir.Kötü şeyler nefse tatlı gelir.İnsanın, kötü şey yapınca, arkasından riyâzet çekmeği, nefse güçgelen şey yapmağı âdet edinmesi de, fâideli ilâcdır. Meselâ, bir kötülükyaparsam, şu kadar sadaka vereceğim veyâ oruc tutacağım,gece nemâzları kılacağım diye yemîn etmelidir. Nefs, bu güç şeyleriyapmamak için, onlara sebeb olan kötü âdetini yapmaz. Kötü ahlâkınzararlarını okumak, işitmek de, fâideli ilâcdır. Bu zararları bildirenhadîs-i şerîfler çokdur. Bunlardan birkaçı şunlardır:1 - (Allah katında kötü huydan büyük günâh yokdur.) Çünki,bunun günâh olduğunu bilmez. Tevbe etmez. İşledikçe, günâhıkatkat artar.2 - (İnsanların hiç çekinmeden, sıkılmadan yapdıkları günâh,kötü huylu olmakdır.)3 - (Her günâhın tevbesi vardır. Kötü ahlâkın tevbesi olmaz. İnsan,kötü huyunun tevbesini yapmayıp, dahâ kötüsünü yapar.)4 - (Sıcak su buzu eritdiği gibi, iyi ahlâk da, hatâları eritir. Sirkebalı bozduğu gibi, kötü ahlâk, hayrâtı, hasenâtı mahv eder.)Kötü niyyet ile olmıyan hikmet, adâlet, iffet ve şecâ’at, iyi ahlâkınkaynağıdır. İyi huylu olmak için ve iyi ahlâkını muhâfaza edebilmekiçin, sâlih kimselerle, iyi huylularla arkadaşlık etmelidir. İnsanınahlâkı, arkadaşının huyu gibi olur. Ahlâk, hastalık gibi sârîdir.Kötü huylu ile arkadaşlık etmemelidir. Hadîs-i şerîfde, (İnsanındîni, arkadaşının dîni gibi olur) buyuruldu. Fâidesiz şeylerden,oyunlardan, zararlı şakalaşmakdan ve münâkaşa etmekden ictinâbetmelidir. İlm öğrenmeli ve fâideli işler yapmalıdır. Ahlâkı bozan,şehveti harekete getiren seks, fuhş kitâbları okumamalı, böyleradyo ve televizyondan sakınmalıdır. İyi huyların fâideleri ve harâmlarınzararları ve Cehennemdeki azâbları, hep hâtırlanmalıdır.Mâl, mevkı’ arkasında koşanlardan hiçbiri murâdına kavuşamamışdır.Mâlı, mevkı’i hayr için arıyan ve hayr işlerde kullanan, râhata,huzûra kavuşmuşdur. Mal, mevkı’ gâye olmamalı, hayra vâsıtaolmalıdır. Mal, mevkı’ ,bir deryâya benzer. Çok kimse, bu denizdeboğulmuşdur. Allahü teâlâdan korkmak, bu deryânın gemisidir.Hadîs-i şerîfde, (Dünyâda, kalıcı değil, yolcu gibi yaşamalı! Öle-– 16 –