slâm ahlâkı

Kişinin üzerinde oruc farz olmasının şartı yedidir:1- Müslimân olmak. 2- Bâliğ olmak. Çocuğun orucu sahîh olur.3- Akllı olmak. 4- Dâr-ül-harbde olanın orucun farz olduğunu işitmesi.5- Mukîm olmak. 6- Hayz (âdetli) olmamak. 7- Nifâs üzere(lohusa) olmamak.Altı şey orucu bozar: Ta’âm yimek, içilecek şeylerden birini içmek,cimâ’ etmek, hayz, nifâs, ağız dolusu kusmak. Yalan, gîbet,nemîme, ya’nî müslimânlar arasında söz taşımak, yalan yere yemîngibi şeyler, orucu bozmazlar. Fekat, sevâbını giderirler.Ve dahî, yedi kimse, orucu yir:1- Hasta, 2- Müsâfir [ertesi gün], 3- Hayz, 4- Nifâs üzere olanhâtun, 5- Hâmile hâtunun kudreti yetmezse, 6- Emzikli olan hâtun,çocuğuna zarar olursa, 7- Pîr-i fânî olmak.Ve dahî, oruca, hergün için ayrı niyyet lâzımdır. (Hindiyye)dediyor ki, (Niyyet kalb ile olur. Sahura kalkmak, niyyet demekdir.)Orucda niyyet iki nev’dir: Evvelki nev’, Ramezân ayının her günüiçin ve nâfile ve muayyen nezr için niyyetin evvel vakti, öncekigün güneşin batması ve âhır vakti (Dahve-i kübrâ) vaktidir. Dahve-ikübrâ vakti, şer’î gündüz müddetinin, ya’nî oruc tutma zemânınınyarısıdır ki, ezânî sâat ile, Fecr Fecr Dahve-i kübrâ vakti,ezânî sâat ile, fecr vaktini gösteren adedin yarısıdır.Müşterek sâate göre, şer’î gündüz zemânının ve şemsî gündüzzemânının yarılarının farkı, ya’nî hisse-i fecrin yarısı kadar, zevâldenöncedir. Hisse-i fecr, güneşin tulû’ vakti ile fecr, ya’nî imsâkvakti arasındaki zemândır. Dahve vaktine kadar -yimemiş ve içmemişise- niyyet eder ve orucu tutar. Dahve vaktinde niyyet câiz değildir.Fecrden evvel niyyet ederken, (Niyyet etdim, yarın oruc tutmağa)denir. Fecrden sonra niyyet ederken, (Niyyet etdim, bugünoruc tutmağa) denir.İkinci nev’, kazâ, keffâret, nezr-i mutlak. Bu üçünün niyyet zemânıbirdir. Evvel vakti, bir evvelki gün güneşin batması ve âhırvakti fecr-i sâdık, ya’nî tan yeri ağarmazdan evveldir. Tan yeriağardıkdan sonra -bu üçüne- niyyet câiz olmaz. Bir senenin Ramezânayının çeşidli günlerini kazâ ederken, günlerin ismlerini veyâsıralarını ta’yîn etmek lâzım olmadığı, İbni Âbidînde, kazâ nemâzısonunda yazılıdır. Oruc tutanlar üç nev’dir: Câhiller orucu,Âlimler orucu ve Enbiyâ ve Evliyâ orucu. Câhillerin orucu, yimezlerve içmezler ve cimâ’ etmezler. Ammâ, başka ma’siyyeti işlerler.Âlimler orucu, bunlar başka ma’siyyeti de işlemezler. Enbi-– 301 –