slâm ahlâkı

üyüğü, Peygamberler “aleyhimüssalevâtü vetteslîmât” göndermesidir.[Peygamberler göndererek, râzı olduğu ve râzı olmadığışeyleri bildirmişdir. Peygamberler, fen bilgilerini öğretmediler.Bunları akl ile araşdırınız, bulunuz, fâideli işlerde kullanınız dediler.Kendileri de, kendi zemânlarında bilinen fen vâsıtalarını yapdılarve kullandılar. Dahâ fazlasını ve yenilerini yapmakla uğraşmadılar.Bunları yapmağı başkalarına bırakdılar. Kendileri, Allahüteâlânın bildirdiği dinleri yaymağa, öğretmeğe uğraşdılar.](Din), inanılacak şeyleri, beden ve kalb temizliğini, Allahü teâlâyakulluk vazîfesini, kulların birbirlerine karşı haklarını ve vazîfelerinibildirir. İnanılacak şeylere (Akâid) denir. İbâdetlere vemu’âmelât ve hukûk bilgilerine (Fıkh) denir. İbâdetler, nemâz,oruc, zekât, hac ve cihâd olmak üzere beşdir. [Bunlara Ahkâm-ı islâmiyyenin(İbâdât) kısmı denir. Cihâd, ordunun harb etmesi ile veilm yayarak yapılır. Beden ile olan cihâdı hükûmet, ya’nî ordu yapar.İlm yayarak cihâdı, âlimler yapar. İkisi de farz-ı kifâyedir. İslâmâlimleri “rahime-hümullahü teâlâ”, fıkh ilminde birçok kısmlaraayrıldı. Şimdi, bunlardan dördü kalmışdır. Bunlar, Hanefî, Şâfi’î,Mâlikî ve Hanbelî mezhebleridir. Her müslimânın, bunlardanbirini seçerek, bunun fıkh kitâblarına uyması lâzımdır. Biz, hanefîmezhebindeyiz.](Tahâret), temizlik demekdir. Bedenin, elbisenin ve nemâz kılınacakyerin temiz olması farzdır. Hades, abdestsiz olmak demekdir.Yıkaması farz olan yerde iğne ucu kadar ıslanmamış yerkalırsa, abdest sahîh olmaz. Derideki mum, iç yağı, hamur, çamur,balık pulu [oje, yağlı boya] ve burnun dışında, gözün kenârındakalan kir, çapak altına su geçmez ise, abdest ve gusl sahîholmaz. Gasl, yıkamak, su dökerek, üzerinden akıtmak demekdir.Hiç olmazsa, iki damla yere damlamalıdır. Suyu yağ gibi sürmekkâfî değildir. Kar ve yaş bez, sünger sürmek, yıkamak olmaz. Abdestalırken, gözlerin, ağzın, burnun içini ve sık sakal ve pire, sinektersi, kaş, bıyık altındaki deriyi yıkamak farz değildir. Bunlarınüstü yıkanır. Dirsekleri ve ayağın iki tarafındaki tümsek topukkemiklerini yıkamak farzdır. Çıplak ayağı yıkamayıp, mesh etmekcâiz değildir. Mesh, başka yerde kullanılmadık yaşlığı değdirmekdir.Yaş bez, yağmur, kar sürünmesi ile de olur. Sarkan saçıdeğil, başı mesh etmek lâzımdır. Başı nezleli olup da, mesh zararverirse mesh etmez. Abdest aldığını bilip, bozduğunda şübheeden, abdestlidir. Abdesti bozulduğunu bilip, sonra abdest aldığındaşübhe eden, abdestsizdir. Ba’zı uzvunu yıkayıp yıkamadığındaşübhe eden, vesvese edici değil ise, bu uzvu yıkar. Her zemânşübhe ediyor ise, yıkamaz. Abdest bitince şübhe ederse, yı-– 373 –