slâm ahlâkı

kamaz. Sık sakalın üstünü yıkamak farzdır. Çeneden sarkan sakalıve sarkan saçı yıkamak farz değildir. Dudağın görünen kısmınıyıkamak lâzımdır. Kabuk altındaki çıban yıkanmaz. Tırnaküzerinde kalan kına da böyledir. [Kollodyum ve ojenin altını yıkamakfarzdır.] Dar yüzüğü oynatmak lâzımdır. Tabandaki yarığasu zarar verirse, merhemin üstü yıkanır. Buna da zarar verirse,yara mesh edilir. Bu da zarar verirse, sargı mesh edilir. Buda zarar verirse, [Başka mezheb taklîd edilemez. Çünki, diğerüç mezhebde de afv edilmemişdir. Zarûret olup], hepsi terk edilir.Guslde de böyledir. Zararı olmıyanı yapmak lâzımdır. Soğuksu zarar verip, sıcak su vermezse, sıcak su ile yıkamak lâzımolur. İlâc yaranın, yarığın kenârındaki sağlam deriye aşmış ise,bunun altını yıkamak lâzım olur. Göz kapakları üstünü yıkamakda, göz ağrısı yaparsa, böyledir. Abdestden, guslden sonra traşolunca, traş yerlerini yıkamak lâzım olmaz. Tırnak kesmek deböyledir.Sünneti terk günâh değildir. Özrsüz terk etmeği âdet etmek günâholur. Eldeki, çok az necâseti yıkamak farzdır. Temiz suya piseli sokmak îcâb ediyorsa, nemâzı teyemmüm ile kılar ve iâde etmez.Büyük kabı kaldıramaz ve suyu ağzı ile, bez ile alamazsa, soleli temiz ise, bunun parmaklarını bitişdirip sokar. Bununla sağ eliniyıkar. Sonra, sağ avcu ile su alıp yıkanır. Kurnada tası almak için,cünübün temiz olan kolunu sokması câiz olur. Abdest almağa başlarkenbesmeleyi unutunca, abdest arasında çekerse, sünnet hâsılolmaz. Yimede ise, hâsıl olur. (Besmelesiz abdest, abdest olmaz)hadîs-i şerîfi, farzı değil, sünnet olduğunu bildirmekdedir. Abdestebaşlarken besmele ve kalb ile niyyet, ya’nî Allah rızâsı için yapdığınıdüşünmek sünnetdir. Misvâk, Erâk ağacının dalıdır. Sağ elinküçük ve baş parmakları altda, diğer üç parmak üstde olarak tutulur.Misvâk bulamıyan, baş parmak sağ, şehâdet parmak sol tarafdanağza sokularak, dişler oğalanır. Misvâki başka zemânlarda kullanmakmüstehabdır. Kadınlar, misvâk kullanmaz. Sakız çiğnemelerimüstehabdır. Erkeklerin çiğnemeleri mekrûhdur. Mazmaza,ağzı su ile doldurup veyâ çalkalayıp, boşaltmakdır. Gargara şartdeğildir. Ağız dolusu su içmek, mazmaza olur. Emerek içmek olmaz.İstinşak, burun deliklerini ıslatmakdır. Kemiklerine çekmeklâzım değildir. Üç kerre yıkadığında şübhe edenin dördüncüyü yıkamasıcâiz olur. El ve ayak parmaklarını tahlîl etmek, ya’nî el parmaklarınıbirbirlerine ve küçük parmağı alt tarafdan ayak parmaklarınınaralarına sokmak sünnetdir. Aralarına suyu akıtmak, tahlîlyerine geçer. Sık sakalı tahlîl, ya’nî, altından parmakları sakal ara-– 374 –