slâm ahlâkı

ki gadabdan ve şeytânın vesvesesinden kurtar) demekdir. Gadabasebeb olan insana yumuşak davranamıyan kimse, onun yanındanayrılmalı, onunla buluşmamalıdır.Ne dünyâ için, ne de âhıret için, hiç kimseye kızmamalıdır. (Lâtagdab) hadîs-i şerîfi, kızmayı yasak etmekdedir. Bir kimse, gadabederse, ya’nî kızarsa, bütün sinirleri bozulur. Ba’zı uzvları hastaolur. Doktorlar buna ilâc bulamazlar. Bunun yegâne ilâcı, (Lâ tagdab)hadîs-i şerîfidir. Kızan kimse, sözleri ile, hareketleri ile, yanındakileriincitir. Onlar da, sinir hastalığına yakalanır. Evde, râhat,huzûr kalmaz. Yuvanın dağılmasına, câna kıyılmasına bile sebebolur. Bir evde gadab eden kimse yok ise, orada se’âdet, râhatve huzûr, neş’e vardır. Kızan kimse varsa, orada, râhat, huzûr veneş’e bulunmaz. Erkek ile zevcesi arasında ve ana ile evlâdı arasındageçimsizlik, hattâ, düşmanlık eksik olmaz. Ahkâm-ı islâmiyyeyeuymanın, se’âdet ve râhatlık ve neş’e getireceği buradan da anlaşılmakdadır.Ahkâm-ı islâmiyyeye uyan kâfirler de dünyâdase’âdete kavuşurlar.Câhiller, ahmaklar, gadaba ve tehevvüre şecâ’at ve erkeklik veizzet-i nefs ve gayret ve hamiyyet diyorlar. Bu, güzel ismlerle gadabkötü huyunu süslüyorlar, güzelleşdiriyorlar. Gadab etmeniniyi olduğunu anlatıyorlar. Bunu medh etmek için, büyüklerin gadabetdiklerini gösteren hikâyeler de, anlatıyorlar. Böyle yapmak,câhillikdir. Aklın noksan olduğunu gösterir. Bunun içindir ki, hasta,sağlam olandan, kadın, erkekden, ihtiyâr da, gençden dahâ çabukkızmakdadır. Otuz yaşından küçük olana genç, otuz ile elliarasında olana yetişkin adam, elli yaşından yukarı olana şeyh, ya’nîihtiyâr [yetmişden sonra pîr-i fânî] denir.İslâmiyyetden, kitâbdan almayıp da, kendi kafasından çıkarıp,sert, hiddetli va’z vereni dinlememek de, bunun gadabına sebebolur. Bunun ilâcı, doğruyu, yumuşak ve tatlı söylemekdir.Hazret-i Hasen ve Hüseyn “radıyallahü teâlâ anhümâ” çölde gidiyorlardı.Bir ihtiyârın abdest aldığını gördüler. Abdesti doğrualmıyor, şartlarına uymuyordu. Yaşlı olduğu için, böyle abdestsahîh olmaz demeğe sıkıldılar. Yanına giderek, mubârek efendim!Birbirimizden dahâ iyi abdest aldığımızı söylüyoruz. Bir abdestalalım. Hangimizin haklı olduğunu bize bildir, dediler. ÖnceHasen, sonra Hüseyn güzel bir abdest aldılar. İhtiyâr, dikkatlebakdı. Evlâdlarım! Abdest almasını şimdi sizden öğrendim,dedi. İbrâhîm aleyhisselâm, ikiyüz mecûsîye ziyâfet verdi. Bizene emr edersen yapalım dediler. Sizden bir dileğim var, buyurdu.O nedir? dediklerinde, benim Rabbime bir kerre secde etmeniziistiyorum dedi. Aralarında konuşdular. Bu ihtiyârın ihsânları, zi-– 86 –