slâm ahlâkı

larının kıymeti yokdur. Bunların, Ramezân hilâlinin doğacağı günüönceden haber vermeleri ile, Ramezân orucu başlamaz. Şâfi’îâlimlerinden imâm-ı Sübkî “rahime-hüllahü teâlâ”, (Şa’bânın otuzuncugecesi hilâli gördüğünü söyliyen olsa, hesâb ise, hilâlin birgece sonra doğacağı bildirilse, burada hesâba inanılır. Çünki, hesâblaanlaşılan kat’îdir. Doğmadan bir gece evvel görülmesi imkânsızdır)diyor. Şems-ül-eimme Halvânî “rahime-hullahü teâlâ”buyuruyor ki, (Ramezân ayının başlaması, hilâlin görülmesi ileolur. Hilâlin doğması ile başlamaz. Hesâb, hilâlin doğduğu geceyibildirdiği için, Ramezân-ı şerîf ayının başlaması hesâb ile anlaşılamaz.İki âdil müslimânın, (hilâli gördük) demeleri ile veyâ kâdînınhükm etmesi ile, bir yerde Ramezân başlayınca, dünyânın her yerindeoruca başlamak lâzım olur. Hac, kurban ve nemâz vaktleriböyle değildir. Bunlar vaktlerinin bir yerde ma’lûm olması ile, başkayerlerde de böyle olmaları lâzım gelmez.)) Yine İbni Âbidîn “rahime-hullahü teâlâ” nemâzın şartlarını bildirirken, kıble ta’yînindediyor ki, (Nemâz vaktlerini ve kıble cihetini anlamak için,[âdil müslimânların tasdîk etdikleri] takvîmlere ve astronomik hesâblarainanılır. Bunların bildirdikleri kesin olmasa bile, kuvvetlizan hâsıl eder. [Fekat, takvîmlerin, vaktleri anlıyan sâlih bir müslimântarafından hâzırlanmış olduğunu bilmek lâzımdır.] Buradakuvvetli zan etmek kâfî ise de, şübhe ve ihtimâl kâfî değildir. Ramezânınbaşladığını anlamak için ise, astronomik hesâblara uyulmaz.Çünki, Ramezân-ı şerîfin başlaması, gökde hilâli görmekleolur. Hadîs-i şerîfde, (Hilâli görünce, oruca başlayınız!) buyuruldu.Hilâlin doğması, görmekle değil, hesâbla anlaşılır. Hesâbın bildirdiğikesin doğru olur. Fekat, hilâl doğduğu gece görülebileceği gibi,o gece görülemeyip, ikinci gecesi görülebilir. Ramezânın başlaması,hilâlin doğması ile değil, hilâlin görünmesi ile olacağı emr olundu.)Takvîmler, hilâlin görülmesini değil, doğmasını bildirdikleri için,Ramezân ayının başlaması, takvîmle anlaşılamaz. Takvîm ile veyââdil olmıyan kimselerin, ya’nî kâfirlerin, mezhebsizlerin, fâsıklarınsözleri ile başlayan Ramezân aylarının ilk ve son günlerinin Ramezânolup olmadıkları şübhelidir. Ya’nî, Ramezân ayı, hakîkî zemânındanbir gün evvel başlamış ise, birinci günü tutulan oruc, Şa’bânayında tutulmuş olur. Bayram da, bir gün evvel yapılmış olacağıiçin, hakîkî Ramezân ayının, son günü oruc tutulmamış olur. Ramezânayı, hakîkî Ramezândan bir gün sonra başlamış ise, Ramezânınbirinci günü oruc tutulmamış, sonunda da, bayram günü oructutulmuş olup, bu oruc sahîh olmaz. Böyle başlatılan Ramezân ayı,hakîkî Ramezân ayının başlamasına uygun da olabileceği gibi, Ra-– 432 –