slâm ahlâkı

nına alay etdirmemekdir.7 - Şehâmetdir. İyi işler yapmak, yüksek mertebeler ele geçirmekistemekdir. Hayr ile anılmak, sevâb kazanmak ister.8 - Tehammüldür. Güzel huylar, iyi işler edinmek için çalışmakdanyılmamakdır.9 - Tevâdu’dur. Dünyâ rütbelerinde kendinden aşağı olanlarabüyüklük göstermemekdir. Çünki, eline geçenler, Allahü teâlânınlutfü ve ihsânıdır. Kendi elinde birşey yokdur. Mevkı’ ve servet sâhiblerinintevâdu’ göstermeleri iyi olur. Sevâb olur. Bir menfe’atekavuşmak veyâ bir zarardan korunmak için tevâdu’ göstermeğe(tebasbus), ya’nî yaltaklanma denir. Dilencilerin tevâdu’ları böyledir.Günâhdır.10 - Hamiyyetdir. Dîni, milleti himâye etmekde, korumakda,şerefini savunmakda, tenbellik etmeyip, bütün kuvveti ile gayretetmekdir.11 - Rikkatdir. İnsanlardan gelen zararlara üzülmemekdir.Bundan dolayı işlerinde ve hareketlerinde değişiklik olmamalıdır.İyilik yapmasını durdurmamalıdır.İffetden on iki iyi huy meydâna gelir:1 - Hayâdır. Hayâ, kötü iş yapınca utanmakdır.2 - Rıfkdır. Rıfk, islâmiyyete uymakdır. Kelimenin ma’nâsı, acımak,iyilik etmek demekdir.3 - Hidâyetdir. İyi huylu olmağa çalışmakdır.4 - Müsâlemetdir. Fikrler ayrıldığı, sözler çoğaldığı zemân, münâkaşaetmemek, sertliği, bölücülüğü, ayırıcılığı istemeyip, uyuşmak,barışmak istemekdir.5 - Nefse hâkim olmakdır. Şehvet zemânında nefse uymamak,irâdesine hâkim olmakdır.6 - Sabrdır. Kişi harâmdan sakınıp, nefsin kötü arzûlarını yapmamakdır.Böylece, sonu pişmânlık olan lezzetlerden yüz çevirir.Sabr ikiye ayrılır: Biri, günâh işlememek için sabr etmekdir. Şeytânve insanın kendi nefsi ve kötü arkadaşlar, insana günâh işletmekisterler. Bunları dinlemeyip sabr etmek çok sevâbdır. Buradabildirilen sabr, işte bu sabrdır. İkincisi, derdlerin, belâların acılarınasabr edip, bağırıp çağırmamakdır. Çok kimse, sabr deyince, yalnızbu sabrı anlar. Bu sabr da sevâbdır. Ya’nî sabrın ikisi de farzdır.7 - Kanâ’atdir. Nafakada, ya’nî yime, içme, giyinme ve barınacakyerde zarûret mikdârına râzı olup, dahâ çok aramamakdır.– 150 –