slâm ahlâkı

hâ iyisi, bunun kıymeti olan [altmış aded bir liralık] altın ödüncalır. Bunu, nemâzının keffâretinin iskâtı için niyyet ederek bir fakîreverir. Fakîrin, âkıl, bâlig, sâlih, erkek olması lâzımdır. Fakîrkabûl etdim deyip alır. Sonra vârise hediyye eder. Vâris teslîm aldıkdansonra, ona veyâ başka fakîre verir. Böylece mükellef olduğusene kadar tekrârlanır. Dahâ fazla altın ödünç almış ise, devradedi o nisbetde az yapılır. Altın lira yok ise, velî, bileyzik, yüzükgibi altın eşyâ, bir hanımdan ödünc alır. Bundan (Nemâz kılmadığısene adedi x 7,2) gram dartılıp, bir mendile konur. Mendilde, nemâzkılmadığı sene adedi kadar altın lira vardır. 60 adedine darbve fakîr adedine bölününce, devr adedi olur. Altın az ise, birincidekininyarısı kadar dartılır. Devr adedi birincinin iki misli olur. 60yaşında vefât eden erkek için, bir fakîre 60x48 x 7,2 = 20736 gramaltın verilir. Çünki, bir yıllık nemâz iskâtı 60 altındır. 7 fakîr ve 100gram altın ile 30 devr yapılır. Veyâ 7 fakîr ve 70 gram altın ile 43devr yapılır. Devr bitince, sondaki fakîr, elindeki altınları velîyehediyye eder. Bu da, borcunu öder. Sonra oruc, kurbân ve yemîniçin devrler yapar. Fekat, bir yemîn keffâreti için, en az on fakîrevermek lâzımdır ve bir fakîre bir gün için yarım sâ’dan fazla verilemez.Hâlbuki, bir fakîre bir günde hattâ bir def’ada, birçok nemâzkeffâreti verilebilir. Zekât iskâtı vasıyyetsiz yapılamaz. Meyyitinvasıyyeti lâzımdır. Fekat, oruc için vasıyyet şart olmadığındanzekâtı için de, velînin teberru’ ederek devr yapması iyi olur. Devrlerinhepsi temâm oldukdan sonra, vâris, fakîrlere bir mikdâr mal,para hediyye eder.Keffâret için vasıyyet eden meyyitin bırakdığı malın sülüsü, bütünkeffâretleri için yetişmezse velî, vârislerin izni olmadan, sülüsdenfazla mal ile keffâret yapamaz. Sülüs keffâretlere yetişiyor, fekatborcu varsa, alacaklı iskâtı için verse de, keffâretden önce borcuödenir. Hakkını aldıkdan sonra, keffâret için hediyye etmesi câizolmaz. Çünki, keffâret yalnız vârisin hibe etdiği mal ile olur. Bütünömrünün nemâzlarının keffâreti için vasıyyet edenin ömrü bilinmiyorsa,vasıyyet bâtıl olur. Fekat sülüs, ömrünün nemâzlarıiçin tahmin edilenden az ise, sülüsün hepsini vasıyyet etmiş olacağından,belli mikdâr malın vasıyyeti olur ve sahîh olur.Meyyit vasıyyet etmiş olsa dahî, velînin [ya’nî vârisinin veyâvasînin] keffâret yapmak için teberru’ yapması vâcib değildir.Meyyitin sülüsü keffâretlerine yetişecek kadar mal bırakması vebu sülüs ile keffâret yapılmasını vasıyyet etmesi vâcibdir. Sülüsünbir kısmı ile devr yapılmasını, geri kalanının vârislere veyâbaşkalarına teberru’ edilmesini vasıyyet ederse, vâcibi terk etmişolur. Bu ise, günâhdır. Bunun için, sülüsün bir kısmı ile devr– 272 –