slâm ahlâkı

şeyi yapmamak, bu sünnet nemâzlar için, bu kazâları da gecikdirmemeklâzımdır. Ramezân orucunun kazâsı acele değildir.Dâr-ül-harbde müslimân olan, farz olduklarını bilmediği içinterk etdiği nemâzları, orucları ve zekâtları kazâ etmez. Fekat, Dârül-islâmdaolanların, farzları, harâmları bilmemesi özr olmaz. Mürted,îmâna gelirse, irtidâd zemânında kılmadığı nemâzlarını kazâetmez. Çünki kâfirler islâmiyyetle muhâtab değildirler. Bir sabî,yatsıyı kıldıkdan sonra cünüb olsa ve fecrden sonra uyansa, yatsıyıkazâ etmesi lâzım olur. Çünki, kılmış olduğu nâfile idi. Uykudafarz oldu. Sıhhatde iken kılınmıyan nemâzları, hasta olunca, teyemmümile, îmâ ile kazâ etmek câiz olur. Kazâya kalan, dörtrek’at farz, seferî iken de dört rek’at kazâ olunur. Seferde kazâyakalan iki rek’at öğle farzı mukîm iken de iki rek’at kazâ olunur.Öğlenin farzını kılarken, bugünün öğle nemâzının farzına veyâ öğleninfarzına denir. Fâite nemâz sayısı birden fazla olan, (Evvel kazâyakalmış olan) veyâ (Son kazâya kalmış olan) öğle farzını kazâedebilir. Fekat, bir Ramezân ayının birkaç gününü kazâ ederken,günlerin sırasını ta’yîn lâzım değildir.Metrük nemâzları kazâ ederken başkalarına belli etmemelidir.Çünki, nemâzı vaktinde kılmamak günâhdır. Günâhını izhâr etmekde ayrıca günâh olur. Gece gizli yapılan günâhı, gündüz başkalarınaanlatmak da günâhdır. İbni Âbidînden terceme buradatemâm oldu.Görülüyor ki, Hanefî mezhebinde, fâite nemâzları acele kazâetmek lâzımdır. Şâfi’î mezhebinde de böyledir. Şâfi’î âlimlerindenŞemsüddîn Muhammed Remlî “rahmetullahi aleyh”, fetvâsındabuyuruyor ki, (Özr ile fevt edilmiş nemâzları olanın, Ramezândaterâvîh kılıp, fâiteleri Ramezândan sonra kazâ etmesi günâholmaz. Fekat, özrsüz terk edilmiş nemâzları olanın böyle yapmasıgünâh olur. Çünki terk edilmiş nemâzların fevren kazâ edilmelerilâzımdır.) Özrsüz terk edilmiş olan nemâzları önce kılmayıpda sünnetleri meselâ terâvîhi önce kılmanın günâh olduğunu,sünnetler yerine bu nemâzları kazâ etmek lâzım olduğunu, Şâfi’îmezhebinin âlimleri açık olarak bildiriyor. Hanefî mezhebi deböyledir. Hanefîde, özr ile kılınamamış olan fâitelerin kazâlarınısünnet kılacak kadar gecikdirmek câizdir denilmesi, bunların kazâlarınıgecikdirmemenin dahâ iyi olacağını göstermekdedir.Çünki câiz, islâmiyyetde yasak edilmemişdir demekdir. İbni Âbidîn“rahime-hullahü teâlâ”, akar suyu isrâf etmek câizdir sözünü,ya’nî tenzîhen mekrûhdur diye açıklamakdadır. Özr ile fevt edilennemâzların kazâ edilmeleri acele olunca, özrsüz terk edilmişnemâzları sünnetler yerine kılmak lâzım olur. İbni Âbidîn “rahi-– 270 –