slâm ahlâkı

dışına da sirâyet ederek, çirkin ve korkunç bir hâl alır.Gadabı yenmeğe (Kâzm) denir. Kâzm etmek çok sevâbdır.Kâzm sâhibine, ya’nî gadabını yenene, Cennet müjdelendi. Allahrızâsı için kâzım olan kimse, karşısındakini afv edip, ona karşılıkyapmaz ise, Allahü teâlâ onu çok sever, Cennetin, bunlar için hâzırlanmışolduğunu bildirmişdir. Hadîs-i şerîfde, (Bir kimse, Allahüteâlânın rızâsı için gadabını def’ ederse, Allah da, ondan azâbınıdef’ eder) buyuruldu. Hadîs-i şerîfde, (Bir müslimânda üç şeybulunursa Allahü teâlâ onu muhâfaza ve himâye eder, onu sever,merhamet eder. Ni’mete şükr etmek, zâlimi afv etmek, gadabagelince, gadabını yenmek) buyuruldu. Ni’mete şükr etmek, onuislâmiyyete uygun olarak kullanmak demekdir. Hadîs-i şerîfde,(Gadaba gelen bir kimse, dilediğini yapmağa kâdir olduğu hâlde,yumuşak davranırsa, Allahü teâlâ, onun kalbini, emniyyet veîmân ile doldurur) ve (Bir kimse gadabını örterse, Allahü teâlâonun ayblarını, kabâhatlarını örter) buyuruldu. İmâm-ı Gazâlî“rahime-hullahü teâlâ”, (hilm sâhibi olmak, gadabını yenmekdendahâ kıymetlidir) buyurdu. Hadîs-i şerîfde, (Yâ Rabbî! Bana ilmver, hilm ile zînetlendir, takvâ ihsân eyle! Âfiyet ile beni güzelleşdir)buyuruldu. Abdüllah ibni Abbâsa “radıyallahü teâlâ anhümâ”bir kimse söğdü. Buna karşılık olarak, bir ihtiyâcın varsa, sanayardım edeyim, buyurdu. Adamcağız başını öne eğerek ve utanaraközr diledi. Hazret-i Hüseynin oğlu Zeynel Âbidîn Alîye“radıyallahü teâlâ anhümâ” bir kimse söğdü. Elbisesini çıkarıpona hediyye eyledi. Îsâ aleyhisselâm, yehûdîlerin yanından geçerken,kendisine çok kötü şeyler söylediler. Onlara iyi ve tatlı cevâblarverdi. Onlar, sana kötülük yapıyor, sen onlara iyi söyliyorsundediklerinde, (herkes, başkasına, yanında bulunandan verir)buyurdu. Halîm, selîm kimse, dâimâ neş’eli, râhat olur. Onu, herkesmedh eder.Hadîs-i şerîfde, (Gadab, şeytânın vesvesesinden hâsıl olur.Şeytân, ateşden yaratılmışdır. Ateş, su ile söndürülür. Gadaba gelince,abdest alınız!) buyuruldu. Bunun için, gadaba gelince,e’ûzü besmele ve iki kul e’ûzüyü okumalıdır. İnsan, gadaba gelince,aklı örtülür. İslâmiyyetin dışına çıkar. Gadaba gelen kimse,ayakda ise oturmalıdır. Hadîs-i şerîfde, (Gadaba gelen kimse,ayakda ise otursun. Gadabı devâm ederse, yan yatsın!) buyuruldu.Ayakda olanın intikam alması kolaydır. Oturunca, azalır. Yatınca,dahâ azalır. Gadab, kibrden doğar. Yatmak, kibrin azalmasınasebeb olur. Gadab edince, (Allahümmagfir li-zenbî ve ezhibgayza kalbî ve ecirnî mineşşeytân) okumak, hadîs-i şerîfde emrolundu. Ma’nâsı, (Yâ Rabbî! Günâhımı afv eyle. Beni kalbimde-– 85 –