slâm ahlâkı

UCB14 - Kötü huyların ondördüncüsü ucbdur. Ucb, yapdığı ibâdetleri,iyilikleri beğenerek, bunlarla övünmekdir. Yapdığı ibâdetlerin,iyiliklerin kıymetini bilerek, bunların elden gitmesini düşünerekkorkmak, üzülmek ucb olmaz. Yâhud, bunların Allahü teâlâdangelen ni’metler olduğunu düşünerek, sevinmek de, ucb olmaz.Bunların Allahü teâlâdan gelen ni’metler olduğunu düşünmiyerekkendi yapdığını, kazandığını sanarak sevinmek, kendini beğenmek,ucb olur. Ucbun zıddına (Minnet) denir. Minnet, ni’metekendi eliyle, kendi çalışmasıyla kavuşmadığını, Allahü teâlânınlutfü ve ihsânı olduğunu düşünmekdir. Böyle düşünmek, ucb tehlükesiolduğu zemân farz olur. Diğer zemânlarda ise müstehabdır.İnsanı ucba sürükliyen sebeblerin başında cehâlet ve gaflet gelmekdedir.Bu ucbdan kurtulmak için, her şeyin Allahü teâlânın dilemesiile ve yaratması ile meydâna geldiğini ve akl, ilm, ibâdet etmek,mâl ve mevkı’ gibi kıymetli ni’metlerin, Allahü teâlânın lutfüve ihsânı olduklarını düşünmek lâzımdır. (Ni’met), insana fâideliolan, tatlı gelen şey demekdir. Bütün ni’metleri gönderen Allahüteâlâdır. Ondan başka yaratıcı ve gönderici yokdur. Eshâb-ıkirâmdan ba’zıları “radıyallahü teâlâ anhüm ecma’în”, Huneyngazâsında, askerin çokluğunu görerek, artık biz hiç mağlûb olmayızdedi. Bu sözler Resûlullahın “sallallahü aleyhi ve sellem” mubârekkulağına gelince, üzüldü. Bunun için, harbin başlangıcındanusret-i ilâhî yetişmeyip, mağlûbiyyet başladı. Sonra, Cenâb-ı Hakmerhamet ederek, zafer nasîb eyledi. Dâvüd aleyhisselâm, düâederken, (Yâ Rabbî! Evlâdlarımdan birkaçının nemâz kılmadığıhiçbir gece yokdur ve oruc tutmadığı hiçbir gün geçmemişdir) demişdi.Buna karşılık Allahü teâlâ, (Ben dilemeseydim, kuvvet veimkân vermeseydim, bunların hiçbiri yapılamazdı) buyurdu. Dâvüdaleyhisselâmın bu sözü gayret-i ilâhiyyeye dokundu, târîh kitâblarındayazılı olan sıkıntıların başına gelmesine sebeb oldu.Kibre sebeb olan şeyleri yukarda bildirmişdik. Bunlar ucba da sebebolurlar. Allahü teâlânın ni’metlerine şükr etmek de, büyük birni’metdir.Ucbun zararları, âfetleri çokdur: Kibre sebeb olur. Günâhlarıunutmağa sebeb olur. Günâh kalbi karartır. Günâhlarını düşünenkimse, ibâdetlerini büyük görmez. İbâdet yapmanın da, Allahü teâlânınlutfu, ihsânı olduğunu düşünür. Ucb sâhibi, Allahü teâlânınmekrini ve azâbını da unutur. Başkalarından istifâde etmekdenmahrûm kalır. Kimse ile meşveret etmez, danışmaz.Hadîs-i şerîfde, (Üç şey, insanı felâkete sürükler: Buhl, hevâ– 70 –