slâm ahlâkı

sına sokmak sünnetdir. Başın her tarafını, önden arkaya doğrumesh müstehabdır. Kulakların dışı baş parmakla, içi şehâdet parmağıile mesh edilip, küçük parmaklar deliğe sokulup tahrik edilir.Yıkanan yerleri bir kerre uğalamak ve acele etmek müstehabdır.Abdestde üzerine su sıçratmamak, kıbleye karşı almak, kimsedenyardım istememek, kalan sudan içmek, abdestden sonra, kurulanmakve kelime-i şehâdet ve üç kerre (sûre-i Kadr) okumak veiki rek’at nemâz kılmak müstehabdır.Nemâz kılmak ve Kur’ân-ı kerîmi tutmak için ve para, perde,dıvar gibi bir şey üzerinde yazılı âyet-i kerîmeye ve tefsîrine, tercemesinedokunmak için, abdest almak farzdır. Tavâf için, abdest almakvâcibdir. Diğer üç mezhebde abdesti bozacak şeyi yapınca,abdest almak müstehabdır.Önden ve arkadan çıkan her yaşlık, yayılmasa bile, başka yerdençıkan kan ve hastalıkla çıkan sıvı, yıkaması lâzım olan yere yayılınca,abdesti bozar. Burun kemiklerine kan inince bozulur. Çünki,buraya suyu ulaşdırmak sünnetdir. Kulak deliği de böyledir.Derd ile, ağrı ile göz yaşı bozar. Ağlamak, çok gülmek ile [ve soğangibi tahrîş edici gazlar, tozlar te’sîri ile] akan gözyaşı ve nezleile akan burun suyu bozmaz. Mayasıl, parmak arası pişinti, kabarcık,uyuz, çiçek suları ve yakı konulan yerden çıkan sular bozmazdiyen âlimler vardır. Zarûret hâlinde bu söze göre amel olunacağı,İbni Âbidînde yazılıdır. Sülük, kene, büyük tahta biti fazla emerekve hacâmat ile kan alınca bozulur. Bunun için, şırınga iğnesi ile kanalınca da abdest bozulur. Kene, tahta biti, sivri sinek az emerlersebozulmaz. Yakı altına çıkan kan, irin, üstündeki bezde ve etrâfındagörünmedikçe bozmaz. Yakı, sargı çıkarılınca, üzerinde görülürse,o anda bozulur. Ağız dolusu kay, tükrüğe müsâvî kan bozar.Tükrük kandan sararmış ise, bozmaz. Kızarmış ise, bozar. Ayva,elmanın ısırılan yerinde kan görülürse, bozmaz. Mâlikî ve şâfi’îdecildden akan şeyler abdesti bozmaz. Mak’adın gevşek olacağı birhâlde, meselâ yan veyâ sırt üstü yatarak veyâ dirseğine yâhud birşeyedayanıp veyâ bir dizini dikip diğer uyluğu üzerine oturarakuyumak abdesti bozar. Dayandığı şey çekilince düşmezse bozulmaz.Nemâzda uyumak, dizlerini dikip, başını dizleri üzerine koyarak,bağdaş kurarak, diz çökerek, teverrük ederek uyumak bozmaz.Teverrük, kadınların nemâzda oturdukları gibi oturmakdır.Bayılmak, serhoş olmak, nemâzda sesli gülmek bozar. Yaradankatı kan, et düşmek, yaradan, burundan, kulakdan kurd düşmek,abdest uzvuna el sürmek, yabancı kadına dokunmak, balgam kus-– 375 –