slâm ahlâkı

kî zevâl vaktinden gece yarısı müddetinin yarısı kadar evveldir.Tulû’ vakti ile sabâhın 12 vakti arasında, gece ve gündüz uzunluklarınınyarıları arasındaki fark kadar zemân vardır.Cemâ’at ile öğle nemâzını, yazın sıcakda geç, kış günleri ise, erkenkılmak müstehabdır. Akşam nemâzını her zemân erken kılmakmüstehabdır. Yatsıyı, şer’î gecenin üçde biri oluncaya kadargeç kılmak müstehabdır. Gecenin yarısından sonraya bırakmaktahrîmen mekrûhdur. Bu gecikdirmeler, hep cemâ’at ile kılanlariçindir. Evinde yalnız kılan, her nemâzı vakti girer girmez kılmalıdır.(Künûz-üd-dekâık)da yazılı ve Hâkimin ve Tirmüzînin bildirdiklerihadîs-i şerîfde, (İbâdetlerin en kıymetlisi, evvel vaktinde kılınannemâzdır) buyuruldu. (İzâlet-ül hafâ)nın beşyüzotuzyedincisahîfesinde yazılı, (Müslim) kitâbındaki hadîs-i şerîfde, (Bir zemângelecek, âmirler, imâmlar, nemâzı öldürecekler, [nemâzın edâsını]vaktinden sonraya bırakacaklardır. Sen, nemâzını vaktinde kıl!Senden sonra, cemâ’at olurlarsa, onlarla da, tekrâr kıl! İkinci kıldığınnâfile olur) buyuruldu. İkindiyi ve yatsıyı, İmâm-ı a’zamın kavlinegöre kılmak ihtiyâtlı olur. Uyanamayan, vitri yatsıdan hemensonra kılmalıdır. Yatsıdan evvel kılarsa, sonra tekrâr kılar. Uyanabilenise, gecenin sonunda kılmalıdır.Bir beldede, bir nemâz vakti, mahallî veyâ müşterek vasatî zemânagöre ma’lûm iken, bu nemâzın ezânî zemâna göre vaktinibulmak için, şu iki düstûr kullanılmakdadır:Müşterek zemâna göre vakt = Ezânî zemâna göre vakt + Müşterekzemâna göre şer’î gurûb vakti.Ezânî zemâna göre vakt = Müşterek zemâna göre vakt - Müşterekzemâna göre şer’î gurûb vakti. Gurûbdan evvelki zemânlarda,çıkarma yapabilmek için, önce 12 ilâve edilir. Ahmed Ziyâ beğin kitâbında,gurûb vakti yerine, zevâl vakti düstûru kullanılmakdadır.Bu ikinci düstûr, herhangi bir vaktde, ezânî sâati ayârlamak içinde kullanılır.Mâlikî ve şâfi’î mezheblerinde, öğle ile ikindi ve akşam ile yatsınemâzları cem’ edilebilir. Bu iki nemâzdan biri, ikincisinin vaktindekılınabilir.KERÂHET ZEMÂNLARINemâz kılması tahrîmen mekrûh, ya’nî harâm olan vaktler üçdür:Bu üç vakte (Kerâhet zemânı) denir. Bu üç zemânda başlananfarzlar sahîh olmaz. Nâfileler sahîh olursa da, tahrîmen mekrûh olur.Bu nâfileleri bozmalı, başka zemânda kazâ etmelidir. Bu üç zemânınbirincisi, sabâhları güneş doğarken başlayıp, 40 dakîka devâmeden zemândır. Bu zemânın sonuna (Dühâ vakti) ve (İşrak vakti)– 398 –