slâm ahlâkı

mak, muhârebede ve yolculukda, oturarak da kılmağa imkân bulamamakdır.Bu özrlerden birisinden dolayı nemâzın fevt edilmesi,günâh olmaz. Fekat, özr bitince, bu nemâzı kazâ etmek hemenfarz olur. Özr ile fevt edilen nemâzların kazâlarını, çoluk çocuğununihtiyâcını kazanacak kadar, gecikdirmek câiz olur. Özr ile kaçırılannemâzların kazâlarını, müekked sünnetler yerine kılmak lâzımolmaz. Fıkh kitâblarının (müekked sünnetler yerine kılmamakdahâ iyi olur) demesi, özr ile kılınamıyan nemâzlar içindir. Özrsüzterk edilen farzları, hemen kazâ etmek farzdır. Bunları, sünnet yerinede kılmak lâzımdır. İmâm-ı Rabbânî 123. cü mektûbda buyuruyorki, (Nâfile ibâdet, bir farzı terk etmeğe sebeb olursa, ibâdetolmaz. Mâ-lâ-ya’nî, zararlı olur.)][Büyük âlim, İbni Âbidîn “rahmetullahi aleyh” buyuruyor ki,(Câmiye girince, iki rek’at nemâz kılmak sünnetdir. Buna (Tehıyyetül-mescid)denir. Câmiye girince, farz, sünnet, kazâ gibi herhangibir nemâz kılmak, tehıyyetül-mescid yerine geçer. Bunlara,ayrıca tehıyyetül-mescid diye niyyet etmek lâzım değildir. Hâlbuki,bir vaktin farzı ve sünneti diye iki niyyet edilen bir nemâz böyledeğildir. Burada yalnız farz nemâz sahîh olur. Bir mescide girince,herhangi bir nemâz kılarken, ayrıca niyyet etmeden, bunlarlatehıyyetül-mescid nemâzı da kılınmış olur. Fekat, sevâb hâsıl olmasıiçin, buna da niyyet edilir. Çünki, niyyet edilmiyen ibâdete sevâbverilmez). Abdülhakîm efendi “rahmetullahi aleyh” buyurduki, (Sünnet nemâz demek, farzdan başka kılınan nemâz demekdir.Farzdan evvel veyâ sonra olan sünnet yerine kazâ kılan, bu kazânemâzı ile, sünnet nemâzın ta’rîfine uyduğu için, sünneti de kılmışolmakdadır.) Görülüyor ki, sünnet yerine kazâ kılınca, sünnet terkedilmiş olmuyor. Hem kazâ, hem de sünnet niyyet edilince, sünnetinsevâbı da hâsıl olmakdadır.]Kazâları, yukarıda bildirilen şeklde ödemeğe niyyet eden vebaşlıyan kimse, ağır hasta olursa, öldükden sonra nemâz keffâretiyapılması için (vasıyyet) etmesi, Velîsinin de bu vasıyyeti yerinegetirmesi lâzımdır. Velî, vasıyyet olunan kimse veyâ vârislerden birisidemekdir. Nemâz kılarken, vâciblerinden biri terk edilmiş veyâmekrûh işlenmiş ise, vaktinin içinde i’âde edilmesi vâcib olur.Nâfile nemâzı dahî kılarken, fâsid olursa, ya’nî bozulacak bir şeyolursa, i’âde etmesi vâcib olur. Zekâtı, sadaka-i fıtrı, nezri ve kurbanıda, her zemân kazâ etmek lâzım olur. Sonradan fakîr olanın,(Hîle-i şer’ıyye) denilen kolaylıkla, bunları kazâ etmeleri lâzımdır.Fakîr olmazlarsa, hîle-i şer’ıyye yapmaları mekrûh olur.Allahü teâlâ ile kul arasında olan, ya’nî kul hakkı bulunmıyangünâhların afv olması için, gizlice tevbe etmek kâfîdir. Başkala-– 120 –