slâm ahlâkı

ye bu yapdıkların mekrûhdur, işleme deseler, o âdem, ona, her günâhımızbu kadar olsa dese, küfründen korkulur. Ya’nî, mekrûhuönemsiz bir şey saydığı için.Ve dahî, bir kimsenin hizmetkârı, kapıdan içeriye girse, efendisineselâm verse, efendisinin yanında bir kimse olsa da, sus edebsiz,efendisine selâm vermek olur mu? dese, o diyen kimse, kâfirolur. Ammâ murâdı, müâşeret âdâbını öğretmek ise ve selâmı kalbenvermek gerekdi, demek ise, küfr olmaması zâhirdir.Bir kimse, birinin gıyâbında bir şey söylese, yanındaki de, gîbetetme dese, buna karşı o kimse de, bu bir şey midir dese, kâfirolur demişler. Bu hareketiyle, harâmı istihsân etdiği, kötülemediğiiçin.Bir kimse, Allahü teâlâ, bana Cennet verirse sensiz Cennetegirmem dese, yâhud filân ile Cennete girmeğe emr olunsam, girmem,yâhud Allahü teâlâ bana, Cennet verse, istemem, lâkin didârınıgörmek dilerim dese, bu sözler, küfrdür demişler. Bir kimse,îmân artar ve eksilir dese, küfrdür, demişler. Birgivî buyuruyorki: (Mü’menün bih) i’tibâriyle, artar ve eksilir dese, küfrdür. Ammâ,yakîn ve kuvvet-i sıdk i’tibâriyle olursa, küfr değildir. Zîrâmüctehidlerden bir çok kimseler, îmânın ziyâde ve noksanına kâillerdir.Bir kimse, kıble ikidir, biri Kâ’be ve biri Kudüsdür, dese, küfrdür,demişler. Birgivî buyurur ki: Şimdiki hâlde ikidir dese küfrdür.Ammâ Beyt-i mukaddes kıble idi. Sonra, kıble Kâ’be oldu dese,küfr değildir.Bir kimse, bir âlime buğz etse veyâ söğse, bu yapdığı sebebsizise, o kimsenin küfründen korkulur.Bir kimse, kâfirlerin ibâdetleri, islâmiyyete uymıyan işleri güzeldirdese ve böyle i’tikâd etse küfrdür.Bir kimse, ta’âm yirken konuşmamak mecûsîlerin iyi âdetlerindendirdese, yâhud âdetli ve lohusa hâlinde, avretle yatmamak,mecûsîlerin iyi şeylerindendir, dese, o kişi kâfir olur, demişler.Bir kimse, bir kişiye, sen mü’min misin? dese, o dahî, inşâallahdese ve te’vîle kâdir olmasa, küfrdür.Bir kimse, evlâdı ölen kimseye, Allahü teâlâya senin oğlun gerekidi, dese, kâfir olur, demişler.Bir avret, beline bir kara ip bağlasa, bu nedir? deseler, zünnârdırdese, kâfir olur, erine harâm olur.Bir kişi, harâm ta’âm yidikde, Bismillah dese, kâfir olur demişler.Birgivî hazretleri buyurur ki: (Bu fakîrin anladığı, harâm liaynihîolursa [hamr gibi, murdâr, ölmüş hayvân eti gibi ve o hay-– 202 –