slâm ahlâkı

CÜBN19 - Cübn, korkaklık demekdir. Gadabın, sert davranmanın lüzûmlumikdârına (Şecâ’at) denir. Lüzûmundan az olmasına, za’îfolmasına (Cübn) denir. Cübn, kötü huydur. İmâm-ı Muhammedbin İdrîs Şâfi’î “rahime-hullahü teâlâ” buyuruyor ki, (Şecâ’at göstermeklâzım olan yerde, korkaklık yapan kimse, eşeğe benzer.Tarziye verilen kimse râzı olmazsa, şeytâna benzer). Korkak olankimse, zevcesine ve akrâbasına karşı gayretsizlik ve hamiyyetsizlikgösterir. Onları koruyamaz. Zillete ve zulme boyun eğer. Harâmişliyeni görünce susar. Başkalarının mâlına tamâ’ eder. İşinde sebâtetmez. Verilen vazîfenin ehemmiyyetini anlamaz. Allahü teâlâ,Tevbe sûresinde şecâ’ati, kahramanlığı övüyor. Nûr sûresinde,zinâ edenlere, had cezâsı verilmesinde merhamet olunmamasınıemr ediyor.Hadîs-i şerîfde, (Sevgili kızım Fâtıma hırsızlık ederse, elini keserim!)buyuruldu. Allahü teâlâ, Feth sûresinde, Eshâb-ı kirâma“radıyallahü teâlâ anhüm ecma’în”, (Kâfirlere gadab ederler),harbde sert davranırlar diyerek övmekdedir. Tevbe sûresi, yetmişdördüncüâyet-i kerîmesinin meâl-i âlîsi, (Kâfirlere karşı sert ol!).Ya’nî saldırdıkları zemân korkmadır. Bir hadîs-i şerîfde, (Ümmetiminhayrlısı, demir gibi dayanıklı olanıdır) buyuruldu. İslâma vemüslimânlara düşmanlık edenlere, saldıranlara karşı sert olmak lâzımdır.Bunlara karşı korkak olmak, câiz değildir. Korkarak kaçmak,Allahü teâlânın takdîrini değişdirmez. Ecel gelince, Azrâilaleyhisselâm, insanı nerde olursa olsun bulur. Kendini tehlükeyeatmak da, câiz değildir. Tehlükeli yerde yalnız kalmak, yalnız yürümek,günâhdır.TEHEVVÜR [1]20 - Gadabın, sertliğin aşırı ve zararlı olmasına (Tehevvür),atılganlık denir. Tehevvür sâhibi hiddetli, sert olur. Bunun aksinekâzm, hilm, yumuşaklık denir. Halîm kimse, gadaba sebeb olanşeyler karşısında kızmaz, heyecâna gelmez. Korkak olan, kendinezarar verir. Gadablı kimse ise, hem kendine, hem de başkalarınazarar verir. Tehevvür, insanın aklını giderir, küfre kadar götürür.Hadîs-i şerîfde, (Gadab, îmânı bozar) buyuruldu. Resûlullahın“sallallahü aleyhi ve sellem” dünyâ için gadaba geldiği görülmedi.Allah için gadaba gelirdi. Gadab sâhibi, karşısındakininde kendisine karşılık yapacağını önceden düşünmelidir. Gadabagelen kimsenin sinirleri bozulur, kalb hastası olur. Bu bozukluk,[1] Gadab=gayz=kızmak. Kâzm=kızmamak.– 84 –