slâm ahlâkı

KİBR12 - Kalb hastalıklarının onikincisi (Kibr)dir. Kibr, kendisinibaşkasından üstün görmekdir. Kendini ondan üstün görmekle,kalbi râhat eder. (Ucb) da kendini ondan üstün bilmekdir. Buradabaşkasını düşünmez. Kendini ve ibâdetlerini beğenir. Kibr; kötühuydur. Harâmdır. Hâlıkını, Rabbini unutmanın alâmetidir.Çok din adamı, bu kötü hastalığa yakalanmışdır. Hadîs-i şerîfde,(Kalbinde zerre kadar kibr bulunan kimse Cennete girmez) buyuruldu.Kibrin aksine (Tevâdu’) denir. Tevâdu’ kendini başkalarıile bir görmekdir. Başkalarından dahâ üstün ve dahâ aşağı görmemekdir.Tevâdu’, insan için çok iyi bir huydur. Hadîs-i şerîfde,(Tevâdu’ edene müjdeler olsun) buyuruldu. Tevadû’ sâhibi, kendinibaşkalarından aşağı görmez. Zelîl ve miskîn olmaz. Mâlını halâldankazanıp çok hediyye verir. Âlimlerle ve fen adamları ile tanışır.Fakîrlere merhamet eder. Hadîs-i şerîfde, (Tevâdu’ eden,halâl kazanan, huyu güzel olan, herkese karşı yumuşak olan vekimseye kötülük yapmayan, çok iyi bir insandır) ve (Allah için tevâdu’edeni, Allahü teâlâ yükseltir) buyuruldu. Tekebbür edene,ya’nî kibr sâhibi olana karşı tekebbür etmek câizdir. Allahü teâlâ,kullarına karşı mütekebbirdir. Allahü teâlâ, kibriyâ sâhibidir.Kibr sâhibine tekebbür etmek, sadaka vermek gibi sevâbdır. Kibrsâhibine karşı tevâdu’ eden kimse, kendisine zulm etmiş olur.Bid’at sâhiblerine ve zenginlere karşı da tekebbür etmek câizdir.Bu tekebbür kendini yüksek göstermek için değildir. Onlara dersvermek, gafletden uyandırmak içindir. Harbde düşmana karşı tekebbüretmek sevâbdır. Bu tekebbüre (Huyelâ) denir. Sadaka verirken,neş’e ve sevinç ile karışık tekebbür etmek lâzımdır. Sadakaverenin tekebbür etmesi, fakîre karşı değildir. Verdiği mâlı küçültmekdir.Mâla kıymet vermediğini gösterir. Hadîs-i şerîfde,(Veren el, alandan yüksekdir) buyuruldu. Riyâ, gösteriş yapanlarakarşı da tekebbür etmek câizdir. Kendinden aşağı olanlara karşıtevâdu’ göstermek iyi ise de, bunun ifrâta kaçmaması, ya’nî aşırıolmaması lâzımdır. Aşırı olan tevâdu’a (Temelluk) denir. Temelluk,ancak üstâda ve âlime karşı câizdir. Başkalarına karşı câizdeğildir. Hadîs-i şerîfde, (Temelluk, müslimân ahlâkından değildir)buyuruldu. Şi’r:Mu’allim ile tabîbetemelluk etmek lâzımdır.Biri bâtın, biri zâhir,tedâvîsine hâdimdir.Kibr çeşidlerinin en kötüsü Allahü teâlâya karşı kibrli ol-– 48 –