slâm ahlâkı

Herhangi bir günde, güneşin meyli ve ta’dîl-i zemân ma’lûm vearz derecesi 41 olan yerlerde nısf fadla ve fadl-ı dâir ve nemâzvaktleri, hiçbir hesâba ve düstûra ve hesâb makinesi kullanmağalüzûm olmadan, (Rub’-ı dâire) ile kolayca ve sür’at ile anlaşılmakdadır.Rub’-ı dâire ve bunun isti’mâlini bildiren ta’rifesi, HakîkatKitâbevi tarafından i’mâl ve tevzî’ edilmekdedir.İbâdetlerin vaktlerini ta’yîn ve tesbît etmek, ya’nî anlayıp anlatmak,din bilgisi ile olur. İbâdetlerin vaktlerini, din âlimleri,ya’nî müctehidler anlamış ve bildirmişlerdir. Fıkh âlimleri, müctehidlerinbildirdiklerini (Fıkh) kitâblarında yazmışlardır. Bildirilmişolan vaktleri, hesâb etmek ise, astronomi bilen müslimânlarınvazîfesidir. Hesâb edilmesi câiz olan vaktleri, astronomi âlimleribulur. Bunların bulduğunu, din âlimlerinin tasdîk etmeleri şartdır.Nemâz vaktlerini sâat ile ve kıbleyi pusula ile anlamanın câiz olduğu(İbni Âbidîn)de (Nemâzda kıbleye dönmek) bahsinde ve(Fetâvâ-i Şemsüddîn Remlî)de yazılıdır. (Mevdû’ât-ul-ulûm)dadiyor ki, (Zemânımızda nemâz vaktlerini hesâb etmek, farz-ı kifâyedir.Müslimânların güneşin hareketinden veyâ takvîmlerden anlamalarıfarzdır.)İbni Âbidîn ve Şâfi’î (El-envâr) ve mâlikî (El-mukaddemet-ülizziyye)şerhinde diyor ki, (Nemâzın sahîh olması için, vakti girdikdensonra kılınması ve vaktinde kılındığını bilmek şartdır. Vaktingirdiğinde şübheli olarak kılıp, sonra vaktinde kılmış olduğunu anlarsa,bu nemâzı sahîh olmaz. Vaktin bilinmesi, vaktleri bilen âdilbir müslimânın okuduğu şer’î ezânı işitmekle olur. Ezânı okuyanâdil değil ise, [veyâ âdil müslimânın hâzırladığı takvîm yoksa], kendisivaktin girdiğini araşdırıp, kuvvetli zan edince kılmalıdır. Fâsıkınveyâ âdil olduğu bilinmeyen kimsenin, kıbleyi göstermesi, temiz,necs, halâl, harâm demesi gibi dinden olan haberleri de, ezânokuması gibi olup, ona değil, kendi araşdırıp anladığına uyması lâzımdır.)Yalnız kılanların, hastaların, yolcuların, işe dalıp nemâzıkaçırmak korkusu olanların, her nemâzı, vaktinin evvelinde kılmalarılâzımdır. Sabâh nemâzını vaktinin sonunda kılmak, hanefîmezhebinde efdaldir.Sabâh nemâzının ve orucun evvel vakti, fecr-i sâdık vakti ilebaşlar. Bu vakt, gurûb vaktinde 12 den başlayan ezânî sâatin fecrvaktine gelmesinden anlaşılır. Yâhud gece yarısı 12 den başlayanvasatî sâatin fecr vaktine gelmesinden anlaşılır.Şemsin tulû’u, gece yarısı 12 den, gece müddetinin yarısı sonraveyâ gurûb vaktindeki 12 den, gece müddeti kadar sonra veyâ zevâldengündüz müddetinin yarısı kadar evvel başlar. Sabâh gurûbîsâatin 12 vakti, gurûb vaktindeki 12 den, 12 sâat sonra veyâ geceyarısı 12 den gündüz müddetinin yarısı kadar sonra veyâ hakî-– 397 –