slâm ahlâkı

kimse, onun babasına söyler veyâ yazar. Babası Emr-i ma’rûfyapmaz veyâ yapamıyacak ise, babasına bildirmez. Zevcine, hükûmetebildirmek de böyledir. Tevbe edenin günâh işlediği başkasınabildirilmez. Hırsızı gören, zararından korkmazsa haber verir.Günâh işliyen zevce, nasîhat vermekle tevbe etmezse, bunu boşamakvâcib olmaz. Çalgı âletlerini evinde muhâfaza etmek, kendikullanmazsa da, mekrûh olur. Âlimin câhil üzerine hakkı, hocanıntalebesi üzerine olan hakkı gibidir. Zevcin zevcesine hakkı, bunlardandahâ çokdur. Mubâh olan emrlerine itâ’at etmesi ve malını korumasıda lâzımdır. Başka yol yok ise, başkasının tarlasından geçmekcâiz olur. İzn vermezse geçemez.İbâdet ve kazanç ilmlerini öğrenmek farzdır. Dahâ fazlasınıöğrenmek efdaldir. Fıkh öğrenmeyip, hadîs, tefsîr öğrenmek iflâsalâmetidir. Kıble ve nemâz vaktleri için ve cihâd için astronomiöğrenmek câizdir. Falcılık bilgileri öğrenmek harâmdır. Mücâdele,münâkaşa için kelâm ilmi öğrenmek mekrûhdur. Câhillerin,bid’at fırkaları üzerinde, mezhebler üzerinde konuşmaları câiz değildir.Eski yunan felsefecilerinin ve bid’at ehlinin, mezhebsizlerindin kitâblarını okumak, evinde bulundurmak câiz değildir. Böylekitâblar, insanın i’tikâdını, îmânını bozar. Din bilgilerini, îmân bilgilerini(Ehl-i sünnet) âlimlerinin kitâblarından öğrenmeden evvel,fen bilgilerini, felsefe bilgilerini öğrenmek câiz değildir. Hermüslimân, çocuklarına, önce, islâm harflerini, Kur’ân-ı kerîm okumasını,nemâz kılmasını, din ve islâm ahlâkını öğretmeli, ondansonra oğlunu mektebe gönderip, fen ve san’at ve sâir lüzûmlu, fâidelişeyleri öğretmelidir. Her nev’ oyun, meselâ top oynaması,(Mâ-lâ-ya’nî) olur, ilm öğrenilmesine mâni’ olur. İbni Âbidîn, beşincicildde diyor ki: (Arabî, lisan-ı Cennetdir. Diğer lisanlardanefdaldir). Arabca öğrenmek ve öğretmek, ibâdetdir. İlmi, Allah rızâsıiçin, islâm dînine ve müslimânlara hizmet için öğrenmelidir.Mal, mevkı’ kazanmak için, kibr ve şöhret için öğrenmemelidir.Hoca hakkı, ana- baba hakkından öncedir. İlmi, Ehl-i sünnet âlimlerindenveyâ onların yazdıkları kitâblardan öğrenmeli ve sâlih insanlaraöğretmelidir. İlmi iyi insanlardan esirgememelidir. [Sâlihinsan, iyi insan demekdir. Ehl-i sünnet i’tikâdında olan ve harâmişlemekden sakınan müslimâna (sâlih) [iyi insan] denir. Ehl-i sünneti’tikâdında olmıyan müslimânlara bid’at sâhibi veyâ mezhebsizdenir.] Ehl-i sünnet i’tikâdını ve harâmları öğrenmek, binlerceİhlâs sûresi okumakdan dahâ sevâbdır. Fıkh öğrenmek, hâfızolmakdan efdaldir. Hâfız olmak da, nâfile ibâdetden efdaldir.Va’z verirken, Allahü teâlâ demelidir. Yalnız, Allah demek hur-– 495 –